Bijzondere vondsten in de regio Amsterdam 2002
-door Ton Denters-

Het blijft ieder jaar weer een hele klus om het overzicht van bijzondere vondsten samen te stellen. De reden is de onaflatende stroom aan opmerkelijke vondsten. Dat er zoveel gevonden wordt ligt aan verschillende zaken. Een belangrijke oorzaak is natuurlijk de enorme variatie in onze regio. Stad en landelijk gebied, gecombineerd met de nodige dynamiek zorgen voor veel verscheidenheid. Onze omgeving is voortdurend in beweging en de flora daarmee eveneens. Dat geldt zelfs voor het relatief rustige buitengebied, zoals in ons district in het Vechtplassengebied, waar natuurgebieden in het kader van natuurontwikkeling op de schop gaan. Gelukkig kunnen we al die ontwikkelingen goed volgen, omdat onze regio veel actieve floristen kent (een luxe, in vergelijking met andere regio’s). In 2002 ontvingen wij van maar liefst 72 floristen waarnemingen. En dat is een tweede belangrijke reden waarom ons district zoveel oplevert.

Ook in 2002 was er dus weer veel nieuws onder de zon. Zo leverde 2002 diverse voor onze regio geheel nieuwe soorten op, waaronder opvallend veel soorten die sterk aan het rivierengebied zijn gebonden. het gaat daarbij om Rechte alsem Artemissia biennis, Polei Mentha pulegium, Blauwe waterereprijs Veronica anagallis-aquatica en Liggende ganzenrik Potentilla supina. Voorts werden er diverse opvallende ‘zandplanten’ gesignaleerd, waaronder verscheidene zeldzame langbaardgrassen, met het Zandlangbaardgras Vulpia membranacea als meest exclusieve representant. Op zandige locaties werden ook schaarse soorten als Tengere zandmuur Arenaria leptoclados, Dwergviltkruid Filago minima en Duits viltkruid Filago vulgaris gevonden. De laatste soort is trouwens in heel het land bezig met een opmerkelijke opmars. Een bijzondere herontdekking was Gevlekte rupsklaver Medicago arabica. Vroeger groeide deze klaver aan Het IJ, waar zij langzaam maar zeker verdween, maar zoals nu blijkt toch niet helemaal. Een andere complete verrassing was de vondst van Ribbelbies Schoenoplectus mucronatus in een natuurontwikkelingsgebied in het Gooi. Naar het blijkt is dit de tweede, niet adventieve vondst in ons land. In het stedelijk gebied van Amsterdam werden weer talloze zeldzame en typische stadsplanten opgespoord, waaronder twee aan muurbiotopen gebonden soorten: Stijf hardgras Catapodium rigidum en Geelwitte helmbloem Pseudofumaria alba. Beide soorten werden in hoofdstad (en regio) slechts eenmaal eerder gevonden. Opmerkelijk was ook de vondst van Wolfskers Atropa bella-donna. Tenslotte leverde 2002 vooral veel nieuwe echte "stedelingen" op, met een ‘golf’ aan nieuwelingen, waaronder Slaapkamergeluk Soleirolia soleirolli, Kruipklokje Campanula porscharskyana, Marjoleinbekje Chaenorhinum organi-folium, Schijnpapaver Meconopsis cambrica, Knobbelklaverzuring Oxalis dillinii, Donzige klaproos Papaver atlanticum, Guianakruid Sutera cordata en Franjekelk Tellima grandi-flora.

Nieuwe soorten, nieuwe namen. Er wordt vanuit het Nationaal Herbarium op het ogenblik gewerkt aan een lijst met in ons land nieuw ingeburgerde soorten, waarbij in overleg met onze zuiderburen ook nieuwe Nederlandse namen worden toegekend. Deze namen zijn nu nog voorlopig en daarom in deze nieuwsbrief vetcursief gemerkt.

Het soortenoverzicht 2002 ....................van A tot Z

AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA

Abutilon theophrasti - Fluweelblad 120-485 TD Amsterdam-Centrum. Een plant op tijdelijk braakliggend bouwterrein bij Stedelijk Museum.

Amaranthus blitum - Kleine majer 119-486 TD Amsterdam-Kinkerbuurt. Tiental planten op trottoir in Borgerstraat. 121-488 TD Amsterdam-Zeeheldenbuurt. Tiental planten op trottoir in Schotenstraat.

Ambrosia artemisiifolia - Alsemambrosia 124-484 LS/SM Amsterdam-Watergraafsmeer. Op Nieuwe Oosterbegraafplaats.

Amsinckia menziesii - Amsinckia 122-486 HW Amsterdam-Plantage. Langs hek Hortus, bij Palmenkas aan de Plantage Parklaan. "Hortusvrijwilligers noemen de plant een lastig onkruid en schoffelen hem daarom steeds weer weg".

Anacamptis pyramidalis - Hondskruid 137-481 AT Muiderberg. In totaal drie planten op talud van spoordijk bij Hollandsche Brug. Opnieuw een vindplaats van deze bijzondere orchidee in onze regio, maar wel voor het eerst in de Gooi- en Vechtstreek (zie ook Kreutz, 1999).

Anagallis arvensis subsp. arvensis - Rood Guichelheil 124-484 Amsterdam-Watergraafsmeer. Op Nieuwe Oosterbegraafplaats, samen met onder meer Lamium amplexicaule en Fumaria officinalis. In onze regio een vrij schaarse soort.

Anisantha madritensis - Spaanse dravik  In eerdere nieuwsbrieven werd deze soort uit het Amsterdamse stedelijk gebied gemeld (120-486/120-487/120-488), met als toevoeging: "Op zonnige basaltglooiing langs Singelgracht bij Nassaukade; vele honderden planten over een lengte van ruim een kilometer. In deze omgeving ook her en der langs zonnige gevelmuren onder meer langs De Clercqstraat". Inmiddels is bij nader onderzoek op het Nationaal Herbarium in Leiden gebleken dat het hier niet Anisantha madritensis betreft. Nog onduidelijk is om welke soort het wel gaat. De soort is in Leiden ‘in studie genomen’, en we hopen dit jaar nog op een uitkomst! Overigens blijft Anisantha madritensis op onze districtslijst staan, omdat een vondst uit 1998 "langs gevelmuur van Levantkade op KNSM-eiland (Oostelijk Havengebied) in hok 124-487" wel deze soort betreft. Overigens is het goed deze soort in de gaten te blijven houden, omdat deze soort ook regelmatig in andere steden opduikt. In Zoetermeer is deze dravik in het stedelijk gebied zelfs prominent ingeburgerd!

Apera interrupta - Stijve windhalm 116-483 NY Amsterdam-Sloten. Noordelijke oeverlanden Nieuwe Meer. Een nieuwe vindplaats van dit Zuid-Europese gras. De soort is aangetroffen op open zandgrond samen met diverse andere neofytische grassoorten uit het Vulpia-geslacht (zie verder bij Vulpia).

Arabis arenosa - Rozetsteenkers 127-476 BV Abcoude-NS Station. Een plant langs spoorbaan, hier samen met Geranium purpureum. In ons land zeer zeldzaam, en daarbij relatief vaak langs het spoor. 5^e vondst in onze regio.

Arenaria leptoclados - Tengere zandmuur Wordt sinds kort als aparte soort beschouwd en is vermoedelijk overal, ook in onze regio zeldzaam (Gorteria 20: p. 81). De soort is bovendien lastig te herkennen en de verspreiding is mede daardoor nog onvoldoende bekend. In onze regio tot op heden aangetroffen bij Muiderberg (twee locaties) en Hilversum. In 2002 op enige plaatsen in Amsterdam: 115-482/116-483/117-483 NY Amsterdam-Sloten. Verspreid voorkomend en vrij talrijk in Noordelijke oeverlanden Nieuwe Meer. 116-485 TD Amsterdam, Slotervaart-Overtoomse Veld. Veel planten tussen stoeptegels en langs heg op plein van buurthuis ‘Het Anker’ aan de Bouwmeesterstraat.

Armeria maritima - Engels gras 119-483 BV Amsterdam-Zuid. Grote groeiplaats in berm langs A-10 t.h.v. WTC (vondst uit 1998). Voorts nieuw in 116-485 NY Amsterdam-Osdorp. Een plant tussen straatstenen op hoek Pieter Calandlaan en Louis Bouwmeesterstraat. In Nederland langs kust op schorren en in zilte graslanden. In het binnenland als bermhalofyt langs snelwegen.

Artemisia biennis - Rechte alsem 118-483 JD/HS Amsterdam-Zuid/Stadion Buurt. In pioniersvegetatie onderaan talud zuidzijde A-10 langs Jachthavenweg bij Schinkel. Rechte alsem komt in ons land zeldzaam voor in het rivierengebied, daarbuiten incidenteel. 1^e vondst in onze regio (niet in Flora-atlas).

Asplenium adiantum-nigrum - Zwartsteel 122-486 CB Amsterdam-Plantage. Een plant op stenen trap, circa vijf meter ten oosten van Hoogte Kadijk 138.

Asplenium scolopendrium - Tongvaren PvdB/TD Het aantal tongvarens in de Amsterdamse binnenstad blijft verder toenemen. In 2002 steeg het aantal tot boven de 1000!* In de binnenstad van Amsterdam werd een nieuwe grote groeiplaats ontdekt: 120-488 TD Amsterdam-Centrum. Op een walmuur aan de Marnixkade dertig tongvarens, samen met Asplenium trichomanes (1 ex.) en veel Dryopteris filix-mas, Polypodium vulgare en een enkele Dryopteris carthusiana.
Voorts veel vondsten op vrijstaande muren: bij Tolstraat 117,  bij Rustenburgerstraat t.o. 18, bij Marnixstraat Brandweerkazerne, bij 2^e Hugo de Grootstraat. Ook werd de Tongvaren in een tweetal nieuwe hokken genoteerd: 118-488 Dorp Sloterdijk. Een kleine plant op muurtje bij Petruskerk. 126-476 Abcoude-Centrum. Een kleine plant op brugmuurtje over het Gein aan Kerkplein. (*NB: Alleen op de grootste groeiplaats, bij het Berlage-lyceum neemt het aantal planten af).

Asplenium trichomanes - Steenbreekvaren 124-487 CB Amsterdam-Zeeburg. Een plant spontaan verschenen tussen stoeptegels van terras in tuin. Van deze typische muurvaren zijn in ons land nauwelijks terristische vindplaaatsen bekend. 119-486 PvD Amsterdam-OudWest. Op twee plaatsen een plant op muur van woningen aan de Da Costagracht (huisno. 108 en 110).

Atropa bella-donna - Wolfskers In ons land een zeer zeldzame soort. In de regio Amsterdam geen recente vondsten, maar vroeger wel eens adventief en verwilderd in de hoofdstad gevonden (1921, 1928, 1933 en 1968). Voor het laatst (1968) in Amsterdam-Zeeburg, in het Oostelijk Havengebied. Nu: 122-486 RB Amsterdam-Plantage. Drie forse planten in ruige opengewerkte berm bij Hortusplantsoen.

BBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC

Briza maxima - Groot trilgras Zie Centranthus ruber.

Callitriche stagnalis - Gevleugeld sterrenkroos 119-486 TD Amsterdam-OudWest. Wilhelminagasthuis-terrein. Vier planten op vochtige, open plaats in recent aangelegd bloemperk. Een curieuze vondst! In de regio Amsterdam zeer zeldzaam, elders in ons land plaatselijk vrij algemeen, onder meer op drassige bospaden.

Campanula species - Klokjes (vervolg op soortenoverzicht 2001). In het stedelijk gebied van ons land verwilderen momenteel diverse soorten uit het geslacht Campanula. Het gaat daarbij om een drietal ‘grote’ soorten, die allemaal van inheemse origine zijn: Prachtklokje Campanula persicifolia, Akkerklokje Campanula rapunculoides en Ruig klokje Campanula trachelium. In onze regio ontbraken deze soorten, m.u.v. van Akkerklokje in het Gooi, in het geheel, maar inmiddels wordt het drietal regelmatig in onze bebouwde gebieden gevonden. Een mogelijk nieuwe ‘grote’ soort is het Piramidekolkje Campanula pyramidalis, welke enigszins lijkt op het Prachtklokje, maar nog niet in Amsterdam is gevonden (wel in Haarlem). Dit Piramideklokje behoort, evenals een aantal min of meer ‘kruipende’ klokjes, tot de zogenaamde ‘garden-escapes van vreemde bodem’. Ook bij de ‘kruipende’ klokjes gaat het om een drietal soorten, te weten: Karpatenklokje Campanula carpatica, Dalmatiëklokje Campanula portenschlagiana en het Kruipklokje Campanula porscharskyana. Vooral het Kruipklokje is bezig de stad te veroveren. In Amsterdam is de soort inmiddels volledig ingeburgerd en alom verspreid. In bijna alle hokken in de binnenstad is het Kruipklokje opgespoord. Zo leverde een fietstochtje in juni een reeks van vondsten op, waarbij de soort vooral tussen stoeptegels langs gevelmuren werd gezien: Nicolaas Witsenkade, Alexanderplein, 2^e Jan Steenstraat, Albert Cuypstraat, Pieter de Hooghstraat, Van der Duinstraat, Touwslagerstraat en 2^e Brouwersstraat. Op een aantal plaatsen werd de soort ook uitbundig bloeiend op grachtmuren gesignaleerd: Da Costagracht, Reguliersgracht en met name de Leliegracht. De opmars doet sterk denken aan die van Muurfijnstraal Erigeron karvinskianus, waarmee zij overigens opvallend vaak samen wordt aangetroffen.

Catapodium rigidum - Stijf hardgras 122-485 RB Amsterdam-Oost. In Mary Zeldenruststraat op zonnige plaats enkele honderden exemplaren tussen stoeptegels en langs gevelmuur. Hier samen met onder meer Polycarpon tetraphyllum en Lagurus ovatus. Het betreft de 3^e vondst in Amsterdam. Deze zeer zeldzame, en wettelijk beschermde soort, lijkt zich met name in steden in West-Nederland langzaam maar zeker uit te breiden. Overigens heeft de beschermde status in Amsterdam-Oost weinig uitgemaakt. Kort nadat de soort was gevonden werd het trottoir geheel vernieuwd en verdween het hardgras grotendeels. Later in het jaar bleken een paar planten de dans ontsprongen te zijn. Nu maar hopen dat Stijf hardgras het heeft overleefd. In 2003 gaan we weer kijken.

Centranthus ruber - Rode spoorbloem 116-491 HP/RL Zaandam. Langs spoorbaan bij NS station. Hier in 1991 gevonden (1^e regiovondst: zie Flora-atlas p. 211) en nu nog steeds aanwezig. 124-487 CB Amsterdam, Zeeburg-Oostelijk Havengebied. Enkele planten op Levantkade, samen met Foeniculum vulgare (zie soortenoverzicht 2001) en veel Groot trilgras Briza maxima en Dreps Bromus secalinus.120-488 TD Amsterdam-Zeeheldenbuurt. Enkele planten langs gevelmuur in Planciusstraat. 123-486 WBK Amsterdam-Plantage. Langs gevelmuur Sarphatiestraat.

Cerastium diffusum - Scheve hoornbloem 126-488 TD/AvN Amsterdam-Schellingwoude. Honderden planten in open, schrale, met duinzand, aangelegde berm. Samen met Myosotis rammossisima. Scheve hoornbloem is een kenmerkende soort van het open duin. In de regio Amsterdam is de soort zeer zeldzaam, en alleen bekend uit het Westpoortgebied.

Chaenorhinum minor - Klein leeuwenbekje 121-486 HW Amsterdam-Plantage. Zeer talrijk, honderden planten, op een met gravelachtige steenslag bedekt plat dak van nieuwbouw aan Entrepotdok.

Chaenorhinum organifolium - Marjoleinbekje 119-488 TD Amsterdam-Kinkerbuurt. Een vijftiental planten op de Jacob van Lennepkade. De planten werden, verspreid over trottoir en straatgoot, op een zonnige plek aangetroffen. Prachtbekje is een soort uit het westelijk deel van het Middellandse-Zeegebied. Wordt elders gekweekt. In Groot-Brittannië al geruime tijd op enkele plaatsen ingeburgerd. In ons land lijkt de soort zich ook te vestigen. In Middenmeer in de Wieringermeer komt deze leeuwenbek al enkele jaren spontaan voor op een muur (Gorteria 25: p. 123). Recent is de soort ook spontaan verschenen in Nijmegen (drie locaties), Deventer, Groningen en Milheeze.

Conyza sumatrensis - Hoge fijnstraal Manifesteert zich als een typisch stedelijke soort. Komt van oorsprong uit Zuid-Amerika. Verovert nu westelijk Europa, in het bijzonder Groot-Brittannië en Frankrijk. Recent ook in België. In Parijs is Hoge fijnstraal al algemener dan de Canadese fijnstraal. In stedelijk Nederland onlangs gemeld uit onder meer Rotterdam, Nijmegen en Den Haag, maar daar nog schaars, in tegen stelling tot Amsterdam. Vooral veel vondsten in Amsterdam-West. Thans in negen kilometerhokken. Overigens kunnen we ook uitkijken naar twee nieuwe soorten, namelijk Ruige fijnstraal Conyza bilbaoana en Gevlamde fijnstraal Conyza bonariensis. De laatstgenoemde heeft zich gevestigd in Rotterdam, Middelburg en Haarlem. Amsterdam wacht!

Cyperus esculentus - Knolcyperus 116-485 NY Amsterdam, Slotervaart-Overtoomse veld. Deze cyperus handhaaft zich nog steeds op de groeiplaats in de van Ollefenstraat (tevens de enige locatie in de regio Amsterdam). Hier werd de soort in 1985 voor het eerst aangetroffen.

DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE

Dianthus species - Anjer-soorten Let op; deze soorten niet zonder meer noteren. In veel gevallen betreft het ingezaaide soorten [tot Prachtanjer Dianthus superbus toe (125-486 FL], of soorten die anderszins verwilderd zijn geraakt. Steenanjer Dianthus deltoides is in 2002 op een aantal plaatsen gevonden, maar in alle gevallen gaat het zeer waarschijnlijk om niet spontane vestigingen. Het betreft vondsten in het Westpoortgebied (115-490/115-491 RvR), waar de soort is ingezaaid samen met o.a. Petrorhagia saxifraga en Scabiosa columbaria, en de Noordelijke oeverlanden van het Nieuwe Meer (116-483 NY). Voorts in het Gooi, in het fontderswoud bij Hilversum (139-473 HS/NvdM) en op een begraafplaats bij Bussum (139-475 HS/NvdM). Ruige anjer Dianthus armeria (116-483 NY) is waarschijnlijk ingezaaid in de Noordelijke oeverlanden Nieuw Meer. In dit gebied zijn veel soorten geïntroduceerd, onder meer: Anthemis tinctoria, Salvia pratensis, Nepeta cataria, Verbascum species, Sanguisorba minor en Verbena officinalis. Helaas krijgt het gebied van de oeverlanden steeds meer het karakter van een heemtuin.

Erigeron annuus - Zomerfijnstraal 122-486 HW Zie: Verbena officinalis.

Erigeron karvinskianus - Muurfijnstraal In Amsterdam alom ingeburgerd. Inmiddels groeit de soort ook op kademuren in het Oostelijk Havengebied (twee groeiplaatsen op Surinamekade 124-487). Hier vormt de soort een prachtige aanvulling op de toch al uitbundige muurvegetaties.

Epilobium roseum - Bleke basterdwederik Basterdwederiken zijn lastige soorten. Toch zijn ze de moeite waard, en dat geldt zeker voor de Bleke basterdwederik. Bleke basterdwederik kan worden beschouwd als een typisch stedelijke soort, die groeit op beschaduwde open, vochtige stikstofrijke plaatsen, in oude tuinen, langs gevelmuren, tussen bestrating in de binnenstad en op oude muren. In Amsterdam is de soort vrij schaars, dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld Middelburg, waar de soort veelvuldiger voorkomt. Zie voorts Slaapkamergeluk.

Eragrostis minor - Klein liefdegras NY Amsterdam-Osdorp. Enkele planten tussen straatstenen in binnenstraat langs Johan Huizingalaan, terwijl elders in de wijk overvloedig Eragrostis pilosa voorkomt.

Euphorbia palustris - Moeraswolfsmelk 115-488 HW Amsterdam-Geuzenveld/Brettenzone. Forse plant met zowel bloeiende als niet-bloeiende stengels, tussen riet langs Brettenpad. Herkomst onduidelijk, maar mogelijk spontaan. Moeraswolfsmelk is in ons land een zeldzaam wordende soort van ruig rietland en veenmoerassen. In onze regio uit zes hokken bekend, merendeels bij Botshol.

FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGG

Ficus carica - Vijgenboom Opnieuw enkele spontane vestigingen: 120-486 Amsterdam-Centrum. Een jonge boom op walmuur Singelgracht aan Leidsekade. 120-489 Amsterdam-Spaarndammerbuurt. Twee vrij forse bomen langs gevelmuur van Nova Zemblastraat. 123-486 Amsterdam-Dapperbuurt. Twee jonge vijgenbomen tegen pui van een Turkse kruidenierswinkel aan de Pieter Nieuwlandstraat.

Filago minima - Dwergviltkruid 126-479 JD/ND Amsterdam-ZuidOost. Vele honderden planten op braakliggend talud van Gooiseweg bij Nellestein. Een nieuwe vindplaats van deze onlangs op de Rode Lijst geplaatste soort.

Filago vulgaris - Duits viltkruid Was in onze regio bekend van enige plaatsen in het Westpoortgebied. Nu diverse nieuwe waarnemingen van elders: 116-483 NY Amsterdam-Sloten, in Noordelijke oeverlanden Nieuwe Meer. Honderden planten op open zandige grond, samen met diverse langbaardgrassen (Vulpia-soorten; zie aldaar). 120-485 TD Amsterdam-Centrum. Twintigtal planten op tijdelijk braakliggend bouwterrein bij Stedelijk Museum op Museumplein. 123-486 TD Amsterdam-Centrum. Twee planten op opengebroken stuk trottoir bij Entrepotdok t.h.v. Sarphatiestraat. 137-481 AT Muiderberg. Honderden planten op talud van spoordijk bij Hollandsche Brug.
Wie het prachtige ‘Wilde planten’ van Westhoff e.a. er nog eens op na leest (deel 1, p. 100), komt daar Duits viltkruid tegen onder de sombere vermelding: "vermoedelijk in ons land uitgestorven". Dat lijkt nu vergoed verleden tijd. De afgelopen jaren, maar met name 2001 en 2002 hebben in heel het land een golf aan waarnemingen opgeleverd.

Geranium lucidum - Glanzige ooievaarsbek 121-485 TD Amsterdam-Oost. Vele tientallen planten op trottoir, langs gevelmuur en boomspiegels van Witsenkade. 122-488 CB Amsterdam-Noord. Veertig planten op stoep tussen huizen aan Anemoonstraat.

Geranium rotundifolium - Ronde ooievaarsbek 119-482 CB Amsterdam-Buitenveldert. Een plant op de stoep van de A. Janszoon Ernststraat. Het betreft de 2^e  vondst van deze soort in onze regio. Op de groeiplaats in Amsterdam-Staatsliedenbuurt (119-488) heeft de soort zich verder uit kunnen breiden (nu ruim honderd planten).

Geranium purpureum - Klein robertskruid Opnieuw twee nieuwe meldingen: 123-485 RB/TD Amsterdam-Oost-NS station-Muiderpoort. Langs het spoor, samen met Geranium robertianum. 127-476 BV Abcoude-NS Station. Tamelijk veel rond spoor, samen met Arabis arenosa, Papaver dubium, papaver argemone en Picris hieracioides. Momenteel wordt de soort in het gehele land op NS-stations gevonden. Dit robertskruid maakt zijn opmars klaarblijkelijk via het spoor, van station naar station.

Gypsophila muralis - Klein gipskruid 122-486 TD Amsterdam-Kadijken. Een achttal planten op Hoogte Kadijk. Herkomst onduidelijk, mogelijk uitgezaaid, zoals eerder Campanula rotundifolia. HB, die ongeveer op dezelfde plaats werd aangetroffen. Gypsophila paniculata – Pluimgipskruid (ook bekend onder de naam Bruidsluier) Van deze soort zijn in onze regio enkele verwilderingen bekend.

HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII

Helianthus x laetiflorus - Stijve zonnebloem Deze soort is vermoedelijk veel algemener dan verondersteld (in de Flora-atlas in ieder geval ondergewaardeerd). Waarscvhijnlijk deels verward met Aardpeer Helianthus tuberosus. Stijve zonnebloem is een sierplant, die veel in tuinen staat en van daaruit gemakkelijk verwilderd. De soort bloeit veel eerder (al in juli i.p.v. oktober) en rijker dan Aardpeer, heeft relatief langere en meer lancetvormige bladen en heeft geen knollen. In de Noordelijke oeverlanden Nieuwe Meer is de verspreiding van beide Helianthus-species goed in beeld gebracht. Hier blijkt Helianthus x laetiflorus vrij veel voor te komen(in zes deelgebieden) en ontbreekt Helianthus tuberosus in het geheel.

Hieracium vulgatum - Dicht havikskruid 120-485 HB Amsterdam-De Pijp. Tientallen planten op basaltglooiing van Boerenwetering. Hier geïntroduceerd, derhalve niet oorspronkelijk wild, maar wel standhoudend.

Hirschfeldia incana - Grijze mosterd 123-485 TD Amsterdam-OudZuid. Tiental planten langs gevelmuur, op trottoir en in verwaarloosde tuin in Transvaalstraat. Typisch stedelijke soort, maar in de regio Amsterdam opvallend schaars. Bij ons zijn slechts vijf vindplanten bekend, die allemaal in het stedelijk gebied van Amsterdam liggen. Overigens stamt de oudste vondst in Nederland uit Amsterdam. In 1910 werd deze soort, die afkomstig is uit het Middellandse-Zeegebied, in de hoofdstad voor het eerst verzameld.

Hydrocotyle ranunculoides - Grote waternavel 124-485 GT Amsterdam-Watergraafsmeer. Vier grote groeiplekken in waterloop van Galileíplantsoen.

Impatiens capensis - Oranje springzaad Opnieuw vondsten van deze recent inburgerende soort, aansluitend op eerdere vestigingslocaties. Dit springzaad wordt gevonden op natte, voedselrijke grond. In de regio Amsterdam verspreid de soort zich vanuit de bovenlanden rond Aalsmeer, via de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder. In 2002: 112-476 JB Aalsmeer, langs waterkant. 116-482 HS Amsterdamse Bos, langs Ringvaart bij boerderij Meerzicht. 116-483 NY/WBK Amsterdam-Sloten. Een plant tussen riet in de Noordelijke oeverlanden Nieuwe Meer.

Impatiens balfourii - Tweekleurig springzaad In het soortenoverzicht van 2001 werd deze soort als inburgerend gemeld. Ook elders in het land blijkt dit het geval te zijn. Overigens stamt de 1^e  inburgeringsvondst uit 1994: 118-487 TD Amsterdam-Baarsjes. In 2002 nieuw: 118-485/119-485 HvH/ND Amsterdam-Vondelpark. Inburgerend aan Overtoomzijde.

LLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMM

Lathyrus tuberosus - Aardaker 118-483 NY Amsterdam-Sloten/Nieuwe Meer. Enkele grote exemplaren tussen riet langs de oever aan het Jaagpad. Het betreft hier een historische groeiplaats: "De mooiste ‘wilde blommen’ die ik ooit in Amsterdam heb gezien zijn die van de Aardaker, een wilde lathyrussoort met helderode bloemen lijkend op die van de gekweekte. Ik zag ze langs de Schinkel bij het Jaagpad" (Bolman 1976: p. 64). Overigens handhaaft zich, in het nabij gelegen Noordelijke Oeverlanden Nieuwe Meer Lathyrus sylvestris (116-483 SF). Dit is ook al een ‘oude bekende’.

Lepidium densiflorum - Dichtbloemige kruidkers PD In de Flora-atlas van Amsterdam is de Dichtbloemige kruidkers met slecht één melding (116-485) te vinden in de lijst van ‘niet geselecteerde soorten’ (blz. 212). Inmiddels is duidelijk dat dit ten onrechte is. Dichtbloemige kruidkers is en wordt in Amsterdam, maar ook in andere steden veel over het hoofd gezien. Dat is niet vreemd, want de soort is moeilijk te onderscheiden. De soort wordt vooral verward met de Amerikaanse kruidkers Lepidium virginicum (de ‘dichtbloemige’ heeft kleine, dichter opeengeplaatste hauwtje). Ook is verwisseling met Steenkruidkers is heel goed mogelijk. Voor het onderscheid met Steenkruidkers kun je het beste ruiken (deze heeft een sterke geur, terwijl de ‘dichtbloemige’ reukloos is). In diverse steden is er in de afgelopen jaren actief naar de ‘dichtbloemige’ uitgekeken en dat heeft het nodige opgeleverd. Zo blijkt de soort in Rotterdam en Utrecht een vrij gewone verschijning te zijn, maar ook in Amsterdam is deze soort lang niet zo zeldzaam als werd verondersteld. Overigens is het beeld in Amsterdam nu nog incompleet. Duidelijk is dat Steenkruidkers in Amsterdam het meest voorkomt (anders dan bijvoorbeeld in Utrecht); dat de Amerikaanse kruidkers slechts lokaal te vinden is (zie ook hieronder) en dat Dichtbloemige kruidkers waarschijnlijk daar tussen in zit. Op grond van de nieuwe informatie hebben we ook alle oude opgaven nog eens doorgenomen. Daaruit blijkt dat Philipp Derks de soort in 1998 al op het spoor was. Hij meldde tientallen afwijkende steenkruidkersen, waarbij hij aan Dichtbloemige kruidkers dacht, langs de kade van de trekvaart aan de Haarlemmerweg (t.h.v. brug naar de Westergasfabriek). Anno 2002 werd daar inderdaad Dichtbloemige kruidkers aangetroffen. Ook werd de soort massaal op het Prinseneiland (Gouden Reaal/Zandhoek) gevonden (120-489/121-488/121-489), waarbij kon worden herleid dat de soort daar al zeker sinds 1995 heeft gestaan. In 2002 werd ook een groot aantal planten opgespoord aan de Singelgracht bij de Nassaukade (120-488). Tenslotte is de soort op enkele verspreid gelegen plaatsen in de stad gesignaleerd.

Lepidium latifolium - Peperkers 115-487 PD Amsterdam-Geuzenveld. Circa vijftig planten langs gevelmuur van Lodewijk van Dijsselstraat t.h.v. Melis Stokehof. Een soort van brakke milieus (zie soortenoverzicht 2001), die zich langzaam maar zeker uitbreidt en nu voor het eerst in het stedelijk gebied is gevonden.

Lepdium virginicum - Amerikaanse kruidkers TD In 2002 bleek dat een eerdere vondst van de Amerikaanse kruidkers in de berm van de Haarlemmerweg (nieuwsbrief no. 33, 2002) betrekking had op de Dichtbloemige kruidkers Lepidium densiflorum. Omdat deze twee soorten erg op elkaar lijken zijn ook alle overige groeiplaatsen met Amerikaanse kruidkers opnieuw bezocht en geverifieerd. Daaruit bleek dat er verder geen verwisselingen zijn opgetreden. Wel is de soort in 2002 op nieuwe plaatsen waargenomen: 120-488 TD Amsterdam-OudWest. Glooiing langs Singelgracht bij Nassaukade, samen met Lepidium densiflorum! en in hetzelfde hok (Zeeheldenbuurt), ook enkele planten langs Houtmankade. 123-485 TD/RB Amsterdam-Oost. Enige tientallen planten langs spoor, samen met Tragopogon dubius en Hieracium laevigatum. 127-476 BV Abcoude-NS Station, langs spoor.

Meconopsis cambrica - Schijnpapaver PW/TD Midden jaren negentig meldde Peter Wetzels de soort als ingeburgerd in Oud-Diemen. Inmiddels is duidelijk dat Schijnpapaver in Amsterdam, maar ook in diverse steden elders in ons land volledig thuis is geraakt. De soort groeit bij voorkeur op stenige plaatsen in de oude binnenstad, op vergelijkbare plaatsen als Muursla Mycelis muralis. Schijnpapaver kan zowel met gele als oranje bloemen bloeien. De laatste vorm kan verwarring opleveren met Donzige klaproos die momenteel ook in het stedelijk gebied verwildert. In Amsterdam e.o. is de Schijnpapaver thans gesetteld in: 125/126-483 PW Oud-Diemen, omgeving Juliana Plantsoen, Oud Diemerlaan, Muiderstraatweg en Prins Bernhardlaan. Hier in 1997 circa vijftig groeiplaatsen, met in totaal enkele honderden planten. In 2002 gevonden in: 121-486 Amsterdam-Centrum. Veelvuldig ingeburgerd in Begijnhof; overal langs gevelmuren, in vochtige tuinen, tussen stoeptegels en in overhoekjes. 120-488/121-488 Amsterdam-Centrum. Op diverse plaatsen in Zeeheldenbuurt, met name bij Brouwersgracht. 122-486 Amsterdam-Centrum. Op diverse plaatsen in Plantage Buurt. Schijnpapaver is een soort van vochtige beschaduwde standplaatsen, heggen, oude tuinen, stenige substraten. Van oorsprong komt ze uit West-Europa, met een verspreiding van fontje tot in Frankrijk en Groot-Brittannië. Breidt zich uit, in Noord-Frankrijk inmiddels een onkruid in bloemperken, recent ook in België FV en nu dus ook in ons land. Zie voorts Slaapkamergeluk.

Medicago arabica - Gevlekte rupsklaver 122-488 CB Amsterdam-Noord. Een kleine groeiplaats in een berm langs Buiksloterweg aan het IJ (Nabij het sluizencomplex Willem I, aan de Voorhaven van het Noord-Hollands Kanaal). Een bijzondere vondst! In Nederland komt deze rupsklaver vrijwel uitsluitend in het Deltagebied voor. Vroeger groeide deze soort ook op een aantal plaatsen langs het IJ, onder meer in de omgeving van Zeeburg, maar daar heeft ze langzaam maar zeker het veld moeten ruimen. Na 1950 is ze hier nooit meer gevonden. De locatie in Noord ligt binnen het vroegere groeigebied, en dat betekent dat de soort in feite is herontdekt.

Mentha pulegium - Polei 119-480 HK Amstelveen-Tulpenburg. Spontane vestiging in gazon, nabij vijver. Hein Koningen meldt: "In 1995 belde de heer Vuyk mij op dat hij in een gazon in de omgeving van zijn woning Polei had gevonden, en hoe en of dat nou wel kon? Ik ben de vindplaats gaan bekijken en het bleek inderdaad Polei. Hij groeide in een populatie van enkele m2’s, vrij goed aaneengesloten in de grasmat. In september 2002 heb ik de polei op dezelfde plek opnieuw aangetroffen, in aantal minder dan voorheen en zonder bloemen. Ik stuur je een stengeltje ter verificatie. Overigens groeit Polei al vele jaren, sinds circa 1977 aaneplant in het Thijssepark. Deze plek ligt hemelsbreed op ongeveer 2 km van de vindplaats. Het fijne zaad is mogelijk verspreid door stadseenden; die worden in het park gevoerd, en vertoeven daarna elders in de omgeving". In ons land zeer zeldzaam; op natte, ‘s winters overstroomde, voedselrijke grond in uiterwaarden, langs plassen en in graslanden. 1^e vondst in onze regio.

Mimulus guttatus - Gele maskerbloem 124-487 CB Amsterdam-Zeeburg. In voormalige gebied ‘De Rietlanden’ (het toekomstige Rietlandpark). 115-482/116-483 NY Amsterdam-Sloten/Noordelijke oeverlanden Nieuwe Meer; op diverse plaatsen ingezaaid. MM Amsterdam-Diemerzeedijk. Dit bleek ook het geval te zijn op de Diemerzeedijk.

Misopates orontium - Akkerleeuwenbek 122-487 HW Amsterdam-Centrum. In zowel 2001, als 2002 één plant op hoek van Muiderstraat en Nieuwe Herengracht. Leuke vondst, temeer omdat deze leeuwenbek in 1994 ook al op deze plaats werd gevonden (zie Floron nieuwsbrief Groot-Amsterdam no. 24).

NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO

Nepeta cataria - Wild kattenkruid 126-485 WBK/PvdB Amsterdam-Zeeburg. Onder viaduct A-10 in berm van Diemerzeedijk. Een tiental planten op de enige ‘oorspronkelijke’ groeiplaats in onze regio. Voorts in: 116-483 NY Amsterdam-Sloten/Noordelijke oeverlanden Nieuwe Meer, maar hier vermoedelijk ingezaaid (zie ook Dianthus species).

Nepeta x faassinii - Grijs kattenkruid  Deze cultuurplant is op enkele plaatsen in het stedelijk gebied van Amsterdam ingeburgerd. In een volgende nieuwsbrief komen we op deze soort terug.

Ophrys apifera - Bijenorchis 115-490 RvR e.a. Amsterdam-Westpoortgebied. Een nieuwe, kleine vestigingslocatie. In het Westpoortgebied is in de jaren negentig een belangrijke populatie ontstaan met vele honderden planten. Inmiddels is een groot deel daarvan door aanleg van de Afrikahaven en de ontwikkeling van industrieterreinen verloren gegaan.

Oxalis dillinii - Knobbelklaverzuring Onlangs werd in Gorteria een voor Nederland nieuwe klaverzuring gepresenteerd (Gorteria 26: p. 31). Inmiddels is komen vast te staan dat deze soort vooral in het stedelijk gebied  staat en zich daar als ‘straatplant’ manifesteerd. Als zodanig onder meer in Deventer, Middelburg, Nijmegen, Haarlem én Amsterdam. 119-488/120-488 TD Amsterdam-Staatsliedenbuurt. Twee groeiplaatsen, respectievelijk in de Van der Hoopstraat en op het Van Hogendorpplein. Vooral op de laatstgenoemde plaats staat de soort vrij uitbundig op het trottoir.

PPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRR

Papaver atlanticum - Donzige klaproos TD Een voor ons land nieuwe soort, die momenteel op stenige substraten in het stedelijk gebied inburgert. Donzige klaproos is een overblijvende soort, die zijn oorsprong in Noord-Afrika heeft. In het zuidelijke en oostelijk deel van Groot-Brittannië is deze klaproos al sinds 1930 ingeburgerd en recentelijk breidt zij zich daar sterk uit. In Amsterdam vooral in de Plantage Buurt, met name langs gevelmuren aan de Plantage Muidergracht (122-486/123-486). Voorts in de Zeeheldenbuurt, langs de Houtmankade (120-488) en de Watergraafsmeer (124-485). Op de Houtmankade werd de soort te midden van een neofytenflora aangetroffen met onder meer: Lepidium virginicum, Erigeron karvinskianus, Tanacetum parthenium en Melissa officinalis.

Persicaria capitata - Kogelduizendknoop Deze opvallende en mooie duizendknoop, die veel in (gevel)tuinen wordt aangeplant, is in diverse steden in ons land aan het inburgeren. Amsterdam blijft daarbij achter en ook 2002 leverde (nog) geen waarnemingen op. Voorlopig blijft de 1^e en enige vondst (1992): 121-488 Amsterdam-Centrum. Een kleine groeiplaats langs een gevelmuur aan de Binnen Brouwersstraat.

Petrorhagia sxatile - Kleine mantelanjer 123-486 MM/FN Amsterdam-Oost. Enkele planten bij een houthandel aan het Zeeburgerpad. Duikt her en der, wel steeds kortstondig (efemeer), in West-Nederlandse steden op.

Plantago arenaria - Zandweegbree 123-486 WBK Amsterdam-Plantage. "Weer zo'n 15 exemplaren van Zandweegbree langs het Jakoba Mulderplein. Het worden er elk jaar wel minder". In deze omgeving wordt deze soort al jaren lang aangetroffen. De grootste groeiplaats lag tot voor kort in de Funen, maar op deze locatie wordt nu nieuwbouw gerealiseerd, waardoor de soort daar waarschijnlijk geheel is verdwenen.

Plantago media - Ruige weegbree 113-499 JJS Assendelft. Een plant in berm van Vaartdijk langs Nauernasche Vaart. Een opvallende vondst van een soort die buiten het rivierengebied, Zuid-Limburg en Zeeland erg zeldzaam is.

Portulaca oleracea - Postelein In diverse steden in ons land (sterk) in opmars. Postelein groeit vooral op warme plaatsen op plaveisel en op open plaatsen in plantsoenen, perken etc. In Amsterdam is het aantal groeiplaatsen nog gering. Dit jaar werd de soort op één nieuwe locatie gevonden. 119-488 TD Amsterdam-Kinkerbuurt. Drie planten op trottoir langs gevelmuur, samen met Digitaria sanguinalis en Setaria verticillata.

Potentilla supina - Liggende ganzenrik Bij uitstek een fluviatiele soort, die daarbuiten uiterst zeldzaam is. 120-488 ND/WV/TD e.a. Amsterdam-Westerpark, Westergasfabriekterrein. Een plant op slikkig open plek op tijdelijk braakliggend bouwterrein (tevens bodemsanerings-locatie).

Pseudofumaria alba - Geelwitte helmbloem 120-488 TD Amsterdam-Staatsliedenbuurt. Diverse planten langs gevelmuur aan Bentinckstraat. Het betreft een schijnbare spontane vestiging en er is sprake van een duidelijke uitbreiding. Geelwitte helmbloem is in ons land een zeer zeldzame nieuwkomer op oude muren. Tot voor kort alleen in Zuid-Limburg, recent ook van enige andere plaatsen in ons land gemeld. In onze regio eenmaal eerder in 1994. Toen enkele planten op en rond oude vrijstaande muur aan Oranje Nassaulaan (119-485 Amsterdam-Zuid).

Pteris cretica - Lintvaren 120-487 TD Amsterdam-Centrum. Twee forse planten in zogenaamd bovenlicht op stenen trap aan de Nieuwe Leliegracht. De Lintvaren werd hier in 1987 ontdekt, maar verdween helaas weer door onderhoudswerkzaamheden in 1998. Deze vondst brengen we nu weer even onder de aandacht, omdat er momenteel in Nederland en België diverse exotische varens verwilderd worden gevonden, onder meer Pteris cretica, maar ook Adiantum-species (Adiantum diaphanum en Adiantum raddianum). Zie Gorteria 28 (2002) p: 139-141). Wellicht dat dergelijke soorten binnenkort ook in onze regio opduiken. Overigens werd de Lintvaren, met één plant in 1953 ook al in de Amsterdamse binnenstad aangetroffen.

Rorippa austriaca - Oostenrijkse waterkers 120-487 TD Amsterdam-Centrum. Circa tien planten langs gevelmuur aan Marnixkade. Opvallende vondst, van een soort die in ons land sterk gebonden is aan het rivierengebied. Daarnaast soms in kanaal- en wegbermen. In onze regio zijn slechts twee recente vondsten bekend. Daarnaast werd de soort in een verder verleden (1933) eenmaal eerder in Amsterdam aangetroffen.

Rostraria cristata - Klein fakkelgras  Een graanadventief uit Zuid-Europa. Recent inburgerend vastgesteld in Leiden en in Haarlem. Nu voor het eerst ook als zodanig in Amsterdam: 121-488 TD Amsterdam-Prinseneiland. Een kleine honderd planten tussen straatstenen op parkeerplaats.

Rumex thyrsiflorus - Geoorde zuring 117-485 NY/LF Amsterdam, Slotervaart-Overtoomse veld. Een fors exemplaar langs gevelmuur. Deze typisch fluviatiele soort werd onlangs voor het eerst in onze regio (zie soortenoverzicht 2001) op twee plaatsen in oostelijk Amsterdam, eveneens aan gevelmuren, opgemerkt.

SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTT

Saxifraga tridactylis - Kandelaartje 111-488 TD Halfweg. Vele honderden planten op met grind bedekte parkeerplaats.

Schoenoplectus mucronatus - Ribbelbies JB Volgens de Heukels’ Flora komen er in Nederland twee soorten van het geslacht Schoenoplectus voor met een driekantige stengel, namelijk Schoenoplectus triqueter (Driekantige bies) en Schoenoplectus pungens (Stekende bies). Een derde driekantige soort, de Ribbelbies, is tot voor kort alleen adventief gevonden (drie vondsten in het Nationaal Herbarium gearchiveerd, waaronder "Amsterdam 1968, in Oostelijke Handelshaven"). Vrij recent is Ribbelbies op twee terreinen waar natuurbouw is uitgevoerd verschenen, waarbij van uitplanten of uitzaaien geen sprake is geweest. Het gaat om een groeiplaats in de Reuselse Moeren (Noord-Brabant) en in het Gooi. Waarschijnlijk betreft het een natuurlijke uitbreiding van het areaal van deze soort die in Centraal-Europa thuishoort (zie Gorteria 27 p. 40-41). De locatie in het Gooi ligt in ons district. Het gaat om zanderij Crailoo bij Hilversum (139-473), waar in 2000 een plant werd gevonden op een droogvallend gedeelte van een ondiep uitgegraven waterpartij. In 2002 werd het terrein opnieuw bezocht en was de soort nog steeds present.

Scrophularia auriculata - Geoord helmkruid 117-496 RL/HP Zaandam. Een plant langs oever van de Gouw. Ten noorden van Noordzeekanaal eenmaal eerder gevonden (118-498). Geoord helmkruid is buiten Zuid-Limburg en het rivierengebied zeldzaam.

Scrophularia vernalis - Voorjaarshelmkruid 118-485 JD Amsterdam, Slotervaart-Overtoomse veld. In bosplantsoen bij Andreas ziekenhuis. Deze vindplaats sluit aan op de groeiplaatsen in het Rembrandtpark, waar de soort al geruime tijd ingeburgerd voorkomt. Overigens in het stedelijk gebied minder sterk in opmars dan de Flora-atlas suggereert. 120-483 SM Amsterdam-Buitenveldert. Een plant aan De Boelelaan. 124-484 SM/LS Amsterdam-Watergraafsmeer. Op Nieuwe Oosterbegraafplaats.

Scutellaria altissima - Groot glidkruid 116-485 RvK Amsterdam, Osdorp-Wiedijkpark. De soort, die in dit heempark ooit is geïntroduceerd, gedraagt zich in het park als een onkruid. In België heeft de soort zich zeer lokaal gevestigd. In ons land zijn er nog geen inburgeringslocaties bekend.

Sedum species - Vetkruiden. Sedum reflexum - Tripmadam 121-489 Amsterdam-Westerdokseiland. Prachtige groeiplaats op het voormalige spooremplacement aan Westerdok. Sedum sarmentosum - Driebladvetkruid In komende nieuwsbrief. Sedum sexangulare - Zacht vetkruid 121-489 TD Amsterdam-Prinseneiland. Een kleine populatie op weinig gebruik prive-parkeerterrein aan ‘Bokkinghangen’ een kleine populatie. Zacht vetkruid groeit hier samen met Sedum album en Sedum reflexum (de laatstgenoemde soort groeit ook op het aangrenzende Westerdokseiland). Zacht vetkruid is een typisch fluviatiele soort, die daarbuiten uiterst zeldzaam is. In ons district werd dit vetkruid nog niet eerder waargenomen. Overigens is de vraag of de soort hier via natuurlijke weg is gekomen; de combinatie met de andere Sedums maakt dat enigszins twijfelachtig. Wel oogt het voorkomen ter plaatse natuurlijk.

Setaria verticillata - Ruwe kransnaaldaar Sinds kort is er sprake van twee soorten kransnaaldaar, doordat twee voorheen variateiten nu als zelfstandig soorten worden opgevat. Het gaat daarbij om de Gladde kransnaaldaar Setaria vertillilliformis en de Ruwe kransnaaldaar. Deze laatste is eenvoudig te herkennen, door het bezit van weerhaakjes, gemakkelijk aan kleren ed. blijft hangen. Tot nu toe waren er in het geheel geen betrouwbare opgaven van Kransnaaldaar in onze regio, maar daar is inmiddels voor wat Ruwe kransnaaldaar verandering gekomen. Momenteel zijn er drie recente vestigingsplaatsen van deze soort: 119-486 TD" Amsterdam-Kinkerbuurt. Drie planten op trottoir van Jacob van Lennepkade. 120-485 TD Amsterdam-Zuid/Concertgebouwbuurt. Tiental planten in Van Eeghenstraat (daar in 2001 al aanwezig, en in 2002 opnieuw). 121-489 WV e.a. Amsterdam-Zeeheldenbuurt. Enkele planten tussen plaveisel langs Zoutkeetsgracht.

Soleirolia soleirolii - Slaapkamergeluk TD Opmerkelijk nieuwe soort in het stedelijk gebied. Slaapkamergeluk behoort tot de brandnetelfamile en komt oorspronkelijk uit Zuid-Europa. Inmiddels is de soort ingeburgerd in Ierland, Groot-Brittannië en in Vlaanderen. De soort groeit bij voorkeur op vochtige stenige plaatsen, meestal tussen plaveisel. Recent heeft het slaapkamergeluk zich ook in ons land, soms op spectaculaire wijze, gevestigd. De soort is de afgelopen jaren ontdekt in Delft, Den Haag (drie locaties), Utrecht (drie locaties) en in Amsterdam (maar liefst acht locaties!). In Amsterdam betreft het de volgende vindplaatsen: 119-488 Amsterdam-Staatsliedenbuurt, Waterpoortterrein. Op vochtige binnenplaats tussen stenen bestrating woekerend. 120-487 Amsterdam-Jordaan. Kleine, beschaduwde groeiplaats in 2^e Bloemdwarsstraat tussen straatstenen. 120-488 Amsterdam-West. Op beschaduwde plaats, tussen stenen van tuinpad in binnentuin van 1^e Marnixplantsoen. 121-485 Amsterdam-De Pijp. Op beschaduwde plaats in Quellijnstraat. 121-486 Amsterdam-Centrum. Op beschaduwde plaats in Weteringsbuurt langs gevelmuur tussen stoepstenen een kleine groeiplaats. 121-486 Amsterdam-Centrum. Diverse planten tussen stoepstenen in tuinen van Begijnhof. 121-487 Amsterdam-Centrum. Kleine, vochtige groeiplaats aan de Brouwersgracht bij een trapportaal. 121-489 Amsterdam-Prinseneiland. Indrukwekkende plakaten in nauw, rommelige, vochtige steeg tussen twee pakhuizen!
Slaapkamergeluk lijkt zich in ons land uitstekend te settelen in het binnenstedelijke milieu, met name in vochtige, oude stegen, straatjes, gangen, oude binnentuinen etc. bij voorkeur in de oude binnenstad. De soort groeit daar regelmatig in een kenmerkend gezelschap met Mycelis muralis, Pseudofumaria lutea, Epilobium roseum en Meconopsis cambrica. Deze opvallende soortcombinatie is in diverse steden waargenomen.

Solidago canadensis en gigantea - Canadese en Late guldenroede In het westen van ons land, en dus ook in onze regio, komt voornamelijk Late guldenroede voor en slechts sporadisch Canadese guldenroede. Veel opgaven van de laatste soort blijken niet correct; merendeels gaat het om Late guldenroede. Het is onduidelijk hoe en in welke mate de Canadese guldenroede in onze regio is verspreid.

Sutera cordata - Guianakruid Deze cultuurplant wordt in toenemende mate verwilderd gevonden. Vast staat dat de soort, anders dan de engelse naam "snowflok" doet vermoeden, niet winterhard is en dus afhankelijk is van steeds nieuwe verwilderingen uit cultuur. In die zin lijkt de soort op Zilverschildzaad Lobularia maritima. Guianakruid werd afgelopen jaar tijdens stedelijke inventarisaties aangetroffen in Arnhem, Utrecht (diverse locaties), Haarlem (diverse locaties), Delft, Leiden, Deventer en Amsterdam. In Amsterdam in 2002: 122-486 TD Amsterdam-Plantage buurt. Matrozenhof.

Tellima grandiflora - Franjekelk  Sierplant uit Noord-Amerika. Verwildert gemakkelijk en wordt regelmatig op oude muren, met name grachtmuren, gevonden. Tijdens een rondtocht in diverse steden werd de soort gezien in onder meer Delft, Amersfoort en Enkhuizen. In Utrecht is de soort volledig ingeburgerd op het Bastion Zonnenberg. Daar groeien op een oude muur circa tweehonderd planten. Franjekelk is een soort om in de gaten te houden. In Amsterdam is de soort tot op heden op twee plaatsen vastgesteld: 122-485 TD Amsterdam-Centrum (1997). Een plant op walmuur van Amstel. 123-486 SF Amsterdam-Oost. Enkele planten op open plaats op spoortalud langs Oeterwalerpad (2001).

Trifolium subterraneum - Onderaardse klaver In het vorige soortenoverzicht (2001) werd melding gemaakt van deze soort, die gevonden zou zijn op een braakliggend industrieterrein in Amsterdam-Noord (119-491). Inmiddels is duidelijk geworden dat er een vergissing in het spel is. Bij nadere controle van het verzamelde materiaal is gebleken dat het hier gaat om een bijzondere vergroeiingsvorm (monstruositeit) van Trifolium hybridum.

VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZ

Verbascum species - Toortsen  In onze regio komen zes verschillende toortsen (kaarsen) voor. De meeste daarvan zijn schaars, m.u.v. Koningskaars Verbascum thapsus. Toch wordt een aantal van deze schaarse soorten bij ons in toenemende mate gevonden. Dit houdt verband met de populariteit van toortsen, die in allerlei zaadmengels in de handel zijn en door liefhebbers worden uitgezaaid. Geliefde plekken zijn boomspiegels, maar ook allerlei braakliggende terreinen en overhoeken. Ook verwilderen toortsen gemakkelijk uit tuinen. Een van de soorten die we aan dit alles te danken hebben is Mottenkruid Verbascum blattaria (wordt in wisselende bloemkleur van wit, witroze tot geel gevonden). De soort werd dit jaar van diverse locaties gemeld, onder meer van de Noordelijke oeverlanden bij het Nieuwe Meer, maar ook van basaltglooiingen langs de Amstel t.h.v. de Berlage brug, aan de Wittenkade en aan de Singelgracht bij de Nassaukade. Toch lijkt de betekenis van die vondsten gering, omdat tot nu toe is gebleken dat de soort zich nergens weet te handhaven (nergens stabiele populaties) en het dus steeds om incidenten gaat. Vooralsnog is Mottenkruid in onze regio een ‘efemere’ soort.

Verbena officinalis - IJzerhard 122-486 HW Amsterdam-Plantage. Twee planten tussen straatstenen voormalig kruidenmagazijn van brouwerij ‘De Gekroonde Valk’ bij Laagte Kadijk. Hier samen met meerdere exemplaren (spontane vestiging) van Origanum vulgare, alsook vijf exemplaren van Erigeron annuus.

Veronica anagallis-aquatica - Blauwe waterereprijs 120-485 HW Amsterdam-Centrum. In rozenperkje bij ingang parkeergarage Museumplein (hoek Gabriël Metsustraat en van Baerlestraat). De groeiplaats bevindt zich op dak van ondergrondse parkeergarage, waardoor de grond vochtig blijft. Hier samen met Veronica catenata. 1^e vondst in onze regio. In ons land vooral in het rivierengebied, daarbuiten zeldzaam.

Veronica peregrina - Vreemde ereprijs In onze regio een zeer schaarse soort, m.u.v. Aalsmeer, waar de soort regelmatig als onkruid in kwekerijen wordt gevonden. Nu nieuw in onze regio: 117-485 TD Amsterdam-Ziekenhuis Slotervaart. In rozenplantsoen op open grond samen met Chenopodium glaucum en Veronica agrestis. 117-480/118-480 HK Amstelveen, in heemtuin regelmatig als onkruid optredend, maar in 2002 slechts één armetierig exemplaar bij heemkruidenkwekerij.

Veronica scutellata - Schildereprijs 126-485 Vedizo Amsterdam-Watergraafsmeer. In slootkant langs ‘Science Park’. Een leuke vondst, uit een omgeving waar de soort nog niet eerder was aangetroffen. Schildereprijs is een ‘gevoelige’ soort die overal in ons land schaars geworden is.

Vulpia species - Langbaardgrassen In 2002 werden in Noordelijke oeverlanden Nieuwe Meer (116-483 NY/SF) bijna alle in ons land thans voorkomende Vulpia-soorten, met uitzondering van Vulpia ciliata aangetroffen. Dit is zeer bijzonder, omdat daaronder diverse zeer zeldzame soorten huizen, te weten: Eekhoorngras Vulpia bromoides, Dicht langbaardgras Vulpia fasciculata en Zandlangbaardgras Vulpia membranacea. Al deze soorten zijn ook in de regio Amsterdam uiterst zeldzaam. De vondst van Zandlangbaardgras is zelfs de 1^e in onze regio. Overigens passen al deze nieuwe vondsten wel in het landelijk beeld, want in ons land duiken op diverse plaatsen deze zeldzame Vulpia’s op. Dicht langbaardgras is daarnaast nieuw gevonden in 117-485 NY Amsterdam, Slotervaart-Overtoomse Veld. Tussen straatstenen bij postkantoor.

Waarnemers (72):

Wendy Bach Kolling WBK/Vedizo; Jos Bakker JB; Bertien Besteman BB; Badda Beijna BBij; Claud Biemans CB; Jeanne Bok JB; Gerrit Bongers GB; Paul van den Boogaard PvdB/Vedizo; Hans Bootsma HB; Robbert Bouman RB; Ed Brinkkemper EB; Renee Brilleman Vedizo; Norbert Daemen ND; Ton Denters TD; Philipp Derks PD; Paul van Deursen PvD; Jaco Diemeer JD;  Edwin Dijkhuis ED; Josie Dubbeldam JDu; Simon Flippo SF; Lucy Freese LF; Betty Goudsmit BG; Tineke Harlaar TH; Elly de Jong EdJ; Dymphie van der Heijden DvdH/Vedizo; Marianne van der Heijden MvdH/Vedizo; Valentijn ten Hoopen VtH; Ruud van Kempen RvK; José Kennis JK; Petra Kerkhof PK/Vedizo; Frits Lambregts FL; Henk van Halm HvH; Joost Kazus JK; Ruud van Kempen RvK; Marianne Kits van Heiningen MKvH/Vedizo; Hetty Kole Vedizo; Hein Koningen HK; Fred Lambert FL; Reindert Leguyt RL; Elvira van Loon EvL; Nora van der Meijden NvdM; Martin Melchers MM; Saskia Molin SM; Harry Mulder HM; Jos Neutenboom JN; Aafke van Nierop AvN; Fred Nordheim FN; Wim Nootenboom WN; Lida den Ouden LdO; Simon Pepping SP; Hella Pomarius HP; Roos van Rosmalen RvR; Hans Schut HS;  L. Smeets LS; Henk Smit HS; Jaap-Jan Spaargaren JJS; Pieter Stolwijk PS; Aart Swolfs AS; Jan Timmer JT; Astrid Tilstra AT; Geert Timmermans GT; Anne Troelstra AT; Elza Vis EV; Filip Verloove FV; Bart Vreeken BV; Wim Vuik WV; Jan Willem Wertwijn Vedizo; Peter Wetzels PW; Onno Wildschut OW; Hans Wijnberg HW; Nel Ypenburg NY;  Ger van Zanen GvZ; Henriette Zoetelief HZ.

Terugblik 2002

Het afgelopen seizoen is weer een groot succes geweest. Naast de vele en nieuwe vondsten zoals Ton al beschreef, bedankt Ton voor je enorme inzet, vonden er diverse activiteiten plaats.

Op de startavond kwamen 28 floristen. Voor nieuwelingen en die van ver weg komen, is de avond een goed moment om elkaar te leren kennen. Verschillende floristen zoeken elkaar op en doen samen één of meerdere hokken. Niet alleen gezelligheid maar vooral van elkaar leren en met elkaar overleggen over de juiste determinatie, geeft veel plezier.

De excursie naar "De Diem" liet zien hoe in nieuwe stedelijke ontwikkelingen en dynamiek, fraaie vegetaties groeien. In dit geval een pas opgespoten gebied met Strandmelde (Atriplex littorale) en het ijsbaantje dat gedurende de winter onder water staat met Fraai duizenguldenkruid (inmiddels 454eurokruid) (Centaurium pulchellum), Rode waterereprijs (Veronica catenata) en Rode ogentroost (Odontites vernus). 

De excursie met Ton Denters was voor de groep Friezen op het gebied van stadsplanten en hoe die fietsend door de stad worden waargenomen, een aparte ervaring. Daarbij werd vooral gekeken naar planten en niet naar stoplichten en auto's. Oude bekende maar ook verassingen zoals een steeg vol Slaapkamergeluk (Soleirolia soleirolii) en de uitbreidende Ruwe kransnaaldaar (Setaria verticillate) passeerden de revue.

Dit nieuwe seizoen ben ik in februari begonnen met een reis naar de Algarve in Portugal. Er bloeien dan veel planten die we in de komende decennia met de temperatuurstijgingen, hier in de stad mogelijk te zien krijgen. Een kleurrijk vooruitzicht en een aanrader voor iedereen die eind januari de winter zat is. 

!!!Meldt u een bijzondere plant dan altijd met bewijsmateriaal in de vorm van foto's, of meegezonden materiaal!!!! U kunt ook aanmelden via e-mail. Voor de zekerheid echter altijd een meldingskaartje invullen.

Streeplijsten volledig invullen, d.w.z. binnen en buitenkant. En nogmaals, graag "NETJES" invullen om fouten te voorkomen.

Ik wens u alvast een kleurrijk seizoen en tot ziens op de startavond.

Norbert Daemen.

zaterdag 5 april  20.00 Startavond Ton Denters vergelijkt de Amsterdamse flora met de flora van andere Nederlandse steden. De nieuwste stedelijke floratrends en presentatie van 25 voor ons land nieuwe soorten. KNNV/FLORON, NIVON-gebouwtje Polderweg 94B.

april/mei  Determinatiecursus woensdagavond  om 19.30 22.00 2/9/23/30 april,  7/14/21 en 28 mei Natuurvereniging De Ruige Hof Abcouderstraatweg 77 Amsterdam zo. Informatie bij N.Daemen.

zondag 22/5 Excursie "Overleven na de Floriade1982 Amsterdam". start 11.30 terug 15.00 bij uitgang Metrostation Gaasperplas o.l.v. Norbert Daemen. Een flink aantal heemtuinen waren aangelegd. Welke planten uit deze tuinen hebben het overleefd en zijn verwilderd.

juli/augustus Grassencursus, herkennen van planten met een gras- en biesachtig uiterlijk. 4 zaterdagen, 10.30-1530 "Suyderbreack",  Scharwoude onder Hoorn. Za 5,19 juli en 2 en 23 augustus. Vooraf aanmelden Inlichtingen Norbert Daemen 020-6912655 e-mail

Zondag 17 augustus Excursie "Waterplanten, kranswieren en oeverplanten in de Botshol". Vertrek bootjes 11.00 terug 15.00 bij boer Verweij o.l.v. Norbert Daemen en kranswier deskundige. Minstens 1 week van tevoren aanmelden bij Norbert Daemen 020-6912655.

Zondag 21 september Excursie "Planten op de Stelling van Amsterdam". Start 11.00 terug 15.00  Fort Abcoude o.l.v. Norbert Daemen. Inlichtingen Norbert Daemen 020-6912655, e-mail

LET OP!! De KNNV in Amsterdam organiseert diverse zeer interessante excursies en cursussen voor floristen. Raadpleeg Blaadje of de website http://www.knnv.nl  Plantenwerkgroep inlichtingen Ger van Zanen 020-6369996.

Nadere informatie over excursies en  inschrijven cursussen bij  Norbert Daemen 020-6912655
of  e-mail