Flora-atlas van de regio Amsterdam

	Op 18 september 1998 is de Flora-atlas van de regio Amsterdam verschenen. Op die dag werd het boek gepresenteerd in het Filmmuseum. Ruud Grondel, wethouder Milieu en Openbare Ruimte, ontving het eerste exemplaar van Claud Biemans, coördinator van Floron Groot-Amsterdam. Hieronder staat de tekst van de speech die zij hield bij de overhandiging van het boek.
De Flora-atlas van de regio Amsterdam is nog voor 20 euro te bestellen bij Ton Denters, 020-4191858.

De stad is een open boek

Amsterdam is vandaag, met het uitbrengen van deze atlas letterlijk een open boek. Wie de plantentaal kan lezen, zal merken dat het boek niet alleen veel letters bevat, maar dat het ook mooi geschreven is. De hoofdstukken Oostelijk Havengebied en Ruigoord zijn van literaire kwaliteit. Of liever gezegd, dat waren ze, tot voor kort. Hele verzamelingen stippen uit de Atlas voor wilde planten in Groot-Amsterdam behoren nu al tot de jongste geschiedenis.
    Aan de ene kant is dat niet erg. In de stad wordt nu eenmaal gegraven en gebouwd. Zonder al die werklust was het gebied een wat planten betreft tamelijk saai stukje moeras geweest, en niet bepaald soortenrijk. Zonder het gesleep met grond uit Het Gooi en de duinen hadden we in de stad nooit de planten aangetroffen die zelfs zeldzaam zijn in het gebied waar hun ondergrond vandaan komt. Zonder het bouwen van kademuren hadden de beroemde varens zich nooit in Amsterdam gevestigd.
    Maar er is een andere kant, en die begint ook op te vallen bij mensen die het alfabet van de planten niet zo goed kennen. Hiervoor wil ik een stukje citeren van Natasja Gerson, dat ze vorig jaar in het kader van de stadsgesprekken over de openbare ruimte in het Parool schreef:
   "Er is in Amsterdam geen millimeter meer waarvoor geen bestemmingsplan of ontwikkelingsnota is, soms meer dan één. Ruimtelijke Ordening heet het orgaan dat zich met de lange-termijnplanning van een stad bezighoudt. En dat is precies wat ze doen: ordenen. Netter maken, wegwerken, aanpakken, saneren. Een braakliggend stukje terrrein? Zo geen woningen, dan een plantsoentje met een monument Desnoods een kinderspeelplaats, overzichtelijk ingedeeld."
    "Eens is uitgegaan van een utopie: een smetteloze, geheel geordende stad, zonder rafels en gele tanden. Dat ideaal is bijna bereikt. Nog een paar ranzige huizenblokken, nog enkele op onduidelijke wijze in gebruik zijnde pakhuizen en silo's en alles is zoals het wezen moet."

Ongeordende ruimte in de stad is belangrijk: voor planten - daar gaat de atlas van Ton Denters en Bart Vreeken over - maar ook voor mensen. Dit boek is tot stand gekomen door het vele werk dat door vele vrijwilligers gedurende vele jaren verricht is. Je zou het ze dadelijk bij de borrel eens moeten vragen, maar ik denk niet dat er veel floristen zijn die hun bijdrage zien als werk. Het is namelijk heerlijk om te struinen langs allerlei vage plekjes in de stad. Je beleeft de stad als een jungle, jij bent de ontdekkingsreiziger en je vindt dicht bij huis de meest exotische dingen. Veel planten natuurlijk, maar ook portemonnees, vreemde insecten, konijnen, mensen-nesten, naakte recreanten... Ieder heeft zo zijn eigen verhalen. Dat je dit zo dicht bij huis kunt beleven is voor velen een groot geluk. Niet voor niets werd in de tijd vóór het geordende referendum door de Amsterdamse bevolking besloten dat het weilandje De Vrije Geer simpelweg een leeg stukje land mocht blijven. Daar varen zowel de mensen als de wilde planten wel bij. Het geluk dat mensen kunnen ervaren op ongeordende plekken, is naar mijn idee direct gecorreleerd met het aantal bijzondere planten dat er staat.

Ik zou dus willen vragen: Gebruik dit boek goed. Bestudeer voordat er aan nieuwe bouw- en ontwikkelingsprojecten begonnen wordt de kaarten in deze Atlas. Ze vertellen waar de potenties liggen voor Stadsontplanningsgebieden.
Er is één gebied waarop al onmiddellijk actie kan worden ondernomen: de vertikale openbare ruimte. De muren van de stad herbergen een schat aan varens en andere muurplanten. Meestal zijn er bij deze vertikale ruimte geen concurrenten voor het gebruik ervan. De grootste bedreiging voor de muurflora is een onbegrijpelijke schoonmaakwoede. Het Amsterdamse juweeltje in de vertikale ruimte is het Stenen Hoofd, waar de landelijk unieke schubvaren groeit. Het is belangrijk dat dit bekend is bij de gemeente, zodat het beleid ervoor kan zorgen dat de schubvaren blijft, en de Atlas van vandaag niet over tien jaar op de geschiedenisboekenplank staat.

Claud Biemans