Bijzondere plantenvondsten
in de regio Amsterdam 2007
door Ton Denters

Iets bijzonders gevonden; meldt het meteen!

2007 was een bijzonder plantenjaar. De onderstaande lijst maakt dat duidelijk. Ook komend veldseizoen hopen we weer op veel speciale vondsten. Aan jullie opnieuw het verzoek om zoveel mogelijk aan te melden. Geef in ieder geval je meest bijzondere waarnemingen met voorrang door; liefst via de e-mail of eventueel telefonisch 020-4191858. We kunnen dan gelijk desgewenst aanvullende informatie opvragen en zo nodig komen kijken. Vermeld in je mail steeds de vindplaats met kilometerhok en geef een korte beschrijving van het biotoop, bijzondere omstandigheden en noem zo mogelijk het aantal planten of geef een schatting daarvan.

Het floristisch jaar 2007
De aandacht richtte zich in 2007 vooral op de urbane flora; uit de 'buitengebieden' kwamen weinig meldingen binnen. De focus op het stedelijke is begrijpelijk, omdat zich hier vanuit floristisch oogpunt veel interessante veranderingen voordoen. De meest opmerkelijke nieuwe 'straatmadelief' van 2007 is de Paarse droogbloem Gnaphalium purpureum ( syn. Gamochaeta pensylvanica), Stekelkamgras Cynosurus cristatus is een goede tweede. Afgelopen jaar werd opnieuw zichtbaar hoe snel de opmars van nieuwkomers zich voltrekt. Soorten als Hoge fijnstraal, Kransmuur, Donzige klaproos en Kruipklokje zijn in de Amsterdamse binnenstad alom present en Gevlamde fijnstraal, Kransgras en Spaanse dravik volgen in hoog tempo. Ook Amsterdamse muren bieden aan steeds meer ‘vreemde’ soorten onderdak. Er is sprake van een nieuwe generatie muurplanten met een duidelijk zuidelijk karakter. Naast in opkomst zijnde inheemse muurplanten als Klein glaskruid, Muurhavikskruid en Stijf hardgras gaat het daarbij om ‘importplanten’ als Muurfijnstraal, Marjoleinbekje, Spoorbloem, Grote leeuwenbek, Muurnavel en Halsbloem. De hoofdstedelijke muren zijn ook nog eens opvallend varenrijk. Nergens in Nederland staan binnen een straal van enkele kilometers zo veel verschillende varensoorten bijeen. De laatste aanwinst is Smalle ijzervaren Cyrtomium fortunei, die nu naast Gewone ijzervaren (Hulstvaren) de hoofdstad bewoont. 2007 was sowieso een topjaar voor veel varensoorten, met recordaantallen Tongvaren (2000), Steenbreekvaren (4300), Schubvaren (170) en met nieuwe groeiplaatsen van onder meer Zachte en Stijve naaldvaren. Soms duiken in het stedelijk gebied soorten op die niet typisch urbaan zijn, maar wel bijzonder. In 2007 waren dat onder meer Smal streepzaad, Doffe ereprijs en Fijne ooievaarsbek.
Uit het landelijk gebied rond Amsterdam valt er weinig te melden. Een hoogtepunt is de ontdekking van een omvangrijke groeiplaats van Slangenlook langs het Noordzeekanaal. Verder leverde een natuurherstelproject in de Gooiregio een nieuwe groeiplaats van Moerashertshooi op en langs de Amstel werd een fraaie inburgerende populatie van Rivierkruiskruid vastgesteld. 2008 moet meer kunnen opleveren dan 2007. Meer floristisch onderzoek in bijvoorbeeld nieuwe recreatieterreinen (Spaarnwoude, Twiske, Jagersveld) en natuurgebieden (Vechtplassen, Gooi) is gewenst.

Het soortenoverzicht 2007

Agastache rugosa en foeniculum - Koreaanse munt en Dropplant AL Het geslacht Agastache omvat ongeveer 20 soorten vaste planten uit China, Japan en Noord-Amerika. Een deel daarvan is bij ons als sierplant in cultuur, met name Agastache rugosa en foeniculum. Agastache doet het probleemloos op vochtige, goed doorlatende grond, in het bijzonder op zonnige plaatsen. De laatste jaren wordt Agastache in onze urbane gebieden steeds vaker op straat aangetroffen. In Amsterdam is deze labiaat op stenige plaatsen (op straat, het trottoir, op oude muren) plaatselijk overtuigend ingeburgerd. Nog niet duidelijk is om welke soort het precies gaat, omdat Agastache rugosa en foeniculum lastig uit elkaar te houden zijn (de bladen zijn bij foeniculum wollig en bij rugosa gewoon behaard). In Engeland en België lijkt (vooral) rugosa te verwilderen, in ons land moet nader onderzoek nog aantonen om welke soort het gaat. Agastache is nog niet opgenomen in de Flora van Nederland, maar in een nieuwe editie verdient zij een plek.
In Amsterdam inburgerend in: 119-487 Amsterdam-Staatsliedenbuurt; tiental planten op braakliggend bouwterrein. 118-485 Amsterdam-Oudzuid; tiental planten langs gevelmuur Schinkelhavenkade. 120-488 Amsterdam-Zeeheldenbuurt; enkele planten aan Korte Marnixkade langs Singelgracht. 121-487 Amsterdam-Centrum; enkele planten op walmuur van Oude Schans. 121-488 Amsterdam-Zeeheldenbuurt; enkele planten langs gevelmuur van Binnen Brouwersstraat.

Allium paradoxum - Armbloemige look GHV In steeds meer Amsterdamse parken en plantsoenen (onder andere Amsterdam-Flevopark); vaak recent aangeplant, maar deels al uitbreidend en verwilderend. Armbloemige look is in Nederland allereerst in de omgeving van Haarlem geintroduceerd en ingeburgerd (hier sinds 1917).

Allium scorodoprasum - Slangenlook 116-492 RL Zaandam; langs Hemkade aan noordelijjke oever Noordzeekanaal. Een fraaie groeiplaats van circa 1500 exemplaren over een lengte van circa 150 meter. Het gaat om de 1e vondst in de Amsterdamse regio. De planten groeien in een ruige glanshavergemeenschap. Slangenlook is in Nederland een schaarse soort, die hoofdzakelijk voorkomt op oevers langs de grote rivieren.

Allium schoenoprasum - Bieslook Deze gekweekte look, die in het rivierengebied van nature voorkomt, ontsnapt steeds vaker en vormt in stedelijk gebied met name op stenige plaatsen natuurlijke populaties, zoals: 124-486 HW Amsterdam-Funen; op ballastbed van voormalig spoor aan Cruquiusweg.

Althaea officinalis - Heemst 123-489/124-492 HW Nog steeds op bekende groeiplaatsen aan oever Noordhollandskanaal, onder meer bij Volewijkspark (tot circa 50 planten) en Florapark (1 plant) en bij Landmeer (tot circa 10 planten). Zie ook Flora-atlas Amsterdam.

Amaranthus caudatus - Kattenstaartamarant TD 120-487 Amsterdam-Jordaan; vijftal planten langs straatkant Bloemgracht. 120-488 Amsterdam-Staatsliedenbuurt; twee planten nabij bloemenstal aan Wittenkade. 122-486 Amsterdam-Centrum; een plant langs gevelmuur in Utrechtse straat.

Amaranthus hybridus subsp. bouchonii - Franse amarant 124-486 HW Amsterdam-Watergraafsmeer; enkele planten in verruigde zoom bij landgoed Frankendael samen met Basterdamarant, Alsemambrosia, Doornappel en Boekweit.

Anisantha diandra - Hoge dravik (inclusief Anisantha rigida) 120-486 TD Amsterdam-Jordaan; enkele planten langs kade van Passeerdersgracht. Driemaal eerder in de regio Amsterdam aangetroffen (Zie Anisantha rigida in de Flora Atlas van Amsterdam pag. 44).

Anisantha madritensis - Spaanse dravik 120-487 TD Amsterdam-Jordaan; talrijk op diverse plaatsen langs Rozengracht (zonzijde) en in Bloemstraat. 123-487 CB/TD Amsterdam-Zeeburg; tientallen planten op braakliggend bouwterrein aan Veemkade.

Anntirhinum majus - Grote leeuwenbek Van huis uit Zuid-Europese muurplant, die in onze contreien veel als tuinplant in cultuur is en gemakkelijk verwildert. Op enkele locaties mogelijk inburgerend, zoals in Amsterdam-Zeeburg (124-486 HW); hier al enige jaren achtereen op basaltglooiing aan Nieuwe Vaart (Baanderskade).

Anthemis arvensis - Valse kamille 122-483 TD/MC Amsterdam-Rivierenbuurt; een plant in wegberm van President Kennedylaan bij Maarten-Luther Kingpark.

Arenaria leptoclados - Tengere zandmuur 119-481 LdO Amsterdam-Buitenveldert; een plant in straatgoot van Wallestein. Zeldzame, lastig herkenbare soort (zie nieuwsbrief no. 37).

Aronia x prunifolia - Appelbes 121-488 TD Amsterdam-Centrum; een jonge struik in voegen van stenen trap aan Keizersgracht. Sierstruik uit Noord-Amerika die rond Amsterdam veelvuldig is ingeburgerd in laagveenmoerassen. Appelbes levert in beheer van natuurterreinen nogal wat problemen op en wordt daarom ook wel moeraspest genoemd.

Artemisia absinthium - Absintalsem 121-487 PDe Amsterdam-Centrum; bij bouwput aan Prins Hendrikkade. 122-483 HW Amsterdam-Rivierenbuurt; in verruigde berm van Amsteldijk.

Asplenium adiantum-nigrum - Zwartsteel AL Diverse nieuwe kleine vestigingen in de Amsterdamse binnenstad; op drie nieuwe plekken in Amsterdam-Oudwest (119-486 / 119-487 / 120-488), verder bij Kattenburg-Oosterdok (122-487 Scheepvaartmuseum) en nieuw in de Plantage (122-486 Plantage kade). Op de Plantage kade groeit Zwartsteel in een jonge, maar rijke varenvegetatie (acht soorten) met onder meer Tongvaren, Moerasvaren, Wijfjesvaren en Smalle stekelvaren (10-tal).

Asplenium scolopendrium - Tongvaren WMP/RL/JDi/FV/HW Opnieuw vondsten op uiteenlopende groeiplaatsen. In Amsterdamse binnenstad op walmuren met een recordaantal van 2000 planten, maar daarnaast ook steeds veelvuldiger op allerlei vrijstaande muurtjes, op trapportalen, in putten en in keldergaten. Buiten Amsterdam nieuw in 116-494 Zaandam; op sluismuur en op vochtige muur van Tsaar-Peter huis. 136-472 s'-Graveland; een plant op muurtje aan zandrijvaart bij Noordereinde. 118-481 Amstelveen; Amsterdamseweg. vijftien planten op tuinmuur bij toegangsweg naar sportvelden Overburg.
Voorts terrestrisch: in 129-494 Diemen; Diemer Vijfhoek, twee planten in dicht wilgenbroekbos en in 138-477 Bussem-Laegieskamp; een plant in bosgreppel

Astragalus glycyphyllos - Hokjespeul 126-488 FN Schellingwoude; op bekende vindplaats uitbreidend, thans 42 planten.

Atropa bella-donna - Wolfskers 122-486 HW Amsterdam-Plantage; spontaan opgekomen in achtertuin Plantage Muidergracht.

Ballota nigra subsp. meridionalis - Stinkende ballote 114-488 LdO/PDe Amsterdam-Geuzenveld; over enkele honderden meters in berm van De Korverweg. 123-487 Amsterdam-Oostelijke eilanden; op enkele ruige plekken langs Zeemagazijnkade.

Brachypodium sylvaticum - Boskortsteel 119-481 LdO Amsterdam-Buitenveldert; enkele planten tegen gevelmuur van Marquette. Boskortsteel is een gras van loofbossen en bosranden in Zuid-Limburg en het rivierengebied; daarbuiten wordt de soort sporadisch aangetroffen. In de regio Amsterdam is dit gras eenmaal eerder in bebouwd gebied gevonden, eveneens langs een gevelmuur (voorts in Groot-Amsterdam bekend van Loenersloot en Bussum).

Campanula glomerata - Kluwenklokje 122-486 HB/TD Amsterdam-Plantage; op Plantage kade bij Plantage Doklaan tussen bestrating langs gevelmuur een fraaie groeiplaats met veertien planten. Kluwenklokje is een bedreigde, beschermde soort die uiterst zeldzaam voorkomt in het rivierengebied en daarbuiten soms vanuit tuinen verwilderd (dan in alle delen groter dan de wilde plant).

Catapodium rigidum - Stijf hardgras Opnieuw vondsten van dit zeldzame, zich uitbreidende grasje. 119-482 LdO Amsterdam-Buitenveldert; een twintigtal planten op een parkeerterrein aan het Radboud. 119-486 BB Amsterdam-Kinkerbuurt; op en langs walmuur van Jacob van Lennepkade. 123-487 CB Amsterdam-Zeeburg; vele honderden planten samen met Silene gallica (zie aldaar) op braakliggend bouwterrein aan Veemkade.

Ceratochloa carinata - Gekielde dravik 124-486 TD Amsterdam-Zeeburg; enkele planten langs gevelmuur van Veelaan bij Cruquiusweg.

Chenopodium murale - Muurganzenvoet 122-486 TD Amsterdam-Plantage; een plant in geveltuin aan Plantage Muidergracht. In Amsterdamse regio sporadisch optredende en efemere soort.

Cichorium intybus - Wilde cichorei In aanvulling op Flora-Atlas Amsterdam: oorspronkelijk een plant van het rivierengebied. In onze regio op veel plaatsen in bermen ingezaaid en ingeburgerd; ook steeds meer in de Amsterdamse binnenstad, hier ook aan straatkanten.

Clinopodium calamintha - Kleine bergsteemtijm 122-486 WMP Amsterdam-Centrum; enkele planten nabij Carré op walmuur aan Amstel.

Conyza bonariensis - Gevlamde fijnstraal Deze fijnstraal, die in de Amsterdamse regio in 2003 werd ontdekt, is inmiddels over een groot deel van de stad uitgewaaierd. Nieuwe vondsten; 119-486 Amsterdam-Kinkerbuurt; Kinkerstraat. 120-485 Amsterdam-Oudzuid; enkele planten langs Hobbemakade, nabij Rijksmuseum. 121-484 Amsterdam-Oudzuid; Vincent van Goghstraat. 121-486 Amsterdam-Centrum; Utrechtse straat. 120-486 Amsterdam-Centrum; langs Zieseniskade nabij Leidseplein.

Conyza sumatrensis - Hoge fijnstraal Volledig ingeburgerd en inmiddels overal in Amsterdamse binnenstad.

Coriandrum sativum - Koriander 124-486 HW Amsterdam-Zeeburg; twintigtal planten op zonnige plaats op basaltglooiing langs Baanderskade.

Cotula coronopifolia - Goudknopje 119-488 TD Amsterdam-Westerpark; spontaan op moerassige oever samen met Cyperus eragrostis in natuurdeel van park. De soort breidt zich niet alleen in Waterland en de Zaanstad steeds verder uit (zie nieuwsbrief 38), maar ook in de Amsterdamse binnenstad.

Crepis tectorum - Smal streepzaad 123-487 TD Amsterdam-Oostelijke eilanden; een plant langs muurtje aan Wittenburgerkade. In Nederland een zeldzame soort, meest in akkers en bermen; vroeger ook in stedelijk Amsterdam, maar sinds 1956 (Da Costakade) geen vondsten meer. In 2006 werd de soort herontdekt op de Diemerzeedijk (126-485), nu dus een tweede vondst! Foto: Smal streepzaad: aan Wittenburgerkade (Ton Denters)

Cynosurus echinatus - Stekelkamgras 120-486 TD Amsterdam-Centrum; twintigtal planten langs kade van Prinsengracht ten hoogte van voormalige bibliotheek. Deze van oorsprong mediterrane gras is recent in enkele steden inburgerend vastgesteld; nu ook voor het eerst in Amsterdam!

Cyperus eragrostis - Bleek cypergras 119-488 TD Amsterdam-Westerpark; drie planten spontaan op moerassige oever (zie ook Cotula coronopifolia). Deze soort is recent nieuw in Nederland; dit is de derde vondst in onze regio.

Cytisus multiflorus - Witte brem 139-473 HW Hilversum-zanderij Crailoo; enkele struiken samen met Gaspeldoorn Ulex europaeus aangeplant op zandwal nabij natuurburg en kantoorgebouw van het Goois Natuurreservaat. Witte berm is inheems in Spanje en Portugal en een neofyt in Duitseland, België, Frankrijk en Engeland.

Cyrtomium fortunei - Smalle ijzervaren TD In Nederland is naast de Gewone ijzervaren (Hulstvaren) Cyrtomium falcatum nu ook Smalle ijzervaren Cyrtomium fortunei verschenen. Smalle ijzervaren is in 1992 voor het eerst in Rotterdam vastgesteld en is sindsdien op negen locaties gevonden, waaronder Amsterdam. Beide soorten bewonen stenige biotopen biotopen, in het bijzonder oude muren, keldergaten en straatputten. Zie verder ook Gorteria 33-2 (2008).
121-488 Amsterdam-Centrum; een volledig uitgegroeid exemplaar op vochtige muur nabij de Korte Prinsengracht in “Tussen de Bogen”. Voorts mogelijk een tweede exemplaar (plant te jong om soort te bepalen) in 122-487 Amsterdam-Centrum, in Oosterdoorgang bij Amsterdam CS.

Dianthus armeria - Ruige anjer 121-484 CBr Amsterdam-De Pijp; een plant in berm aan Jozef Israëlkade.

Ehrharta erecta - Rimpelgras 120-486 Amsterdam-Oudwest; heeft zich op haar groeiplaats aan de Eilandsgracht verder weten uit te breiden.

Erinus alpinus - Alpenbalsem 119-486 LdO/TD Amsterdam-Oudwest; een plant tussen groep Gele helmbloem op Jacob van Lennepkade. Deze soort, die ook veel als rotsplant wordt gekweekt, hoort thuis in het Midden-Europees bergland. In Groot-Brittannië is de soort op ruime schaal ingeburgerd op rotsachtige standplaatsen, stenig grasland en oude muren, mogelijk is dat in de toekomst ook in ons land het geval.

Euphorbia lathyrus - Kruisbladige wolfsmelk 126-484 PW Oud-Diemen.

Fabaceae - Vlinderbloemfamilie JD/TD Enkele voor de Amsterdamse binnenstad ongewone vlinderbloemigen werden gevonden: Kruipend stalkruid (115-483 Sloten; Sloterweg), Klein vogelpootje (120-488 Jordaan; Lijnbaansgracht), Bont kroonkruid (diverse vondsten) en Vierzadige wikke (120-487 Jordaan; in 2e Bloemdwarsstraat).

Filago vulgaris - Duits viltkruid FN Zaandam-Westzanerpolder.

Ficus carica - Vijgenboom 120-488 TD Amsterdam-Centrum; een jonge boom met een opvallend smalle bladvorm in kelderput aan Blauwburgwal.

Fumaria muralis - Middelste duivenkervel 120-483 SDO Amsterdam-WTC Zuid; aan voet van spoortalud nabij NS-station.

Geranium columbinum - Fijne ooievaarsbek 119-481 LdO Amstelveen; enkele planten in Vlielandstraat. Een nieuwe vondst van deze zeldzame en sierlijke ooievaarsbek, die in onze regio pas driemaal eerder is opgemerkt (121-489, 119-481 en 128-471). Foto: Fijne ooievaarsbek: in Vlielandstraat (Lida den Ouden)

Geranium lucidum - Glanzende ooievaarsbek 124-486 GHV Amsterdam-Indische Buurt; spontaan in balkonbak op de 4e etage aan de Javastraat. 127-485 CdR Amsterdam-Zeeburg; Diemerpark.

Geranium pyrenaicum - Bermooievaarsbek 126-485 PW Oud-Diemen; circa 150 planten in het park de Omloop en in de berm van de A1-A10.

Geranium rotundifolium - Ronde ooievaarsbek 119-481 LdO Amsterdam-Buitenveldert; vijftal planten aan straatkant Marquette.

Gnaphalium purpureum - Paarse droogbloem (Syn.: Gnaphalium pensylvanicum = Gamochaeta pensylvanica) 120-488 TD Amsterdam-Staatsliedenbuurt; twaalf planten in De Kempenaerstraat. Opnieuw een aanwinst voor de stedelijke flora van Nederland. De soort werd onlangs in Nijmegen (meerdere plekken) en Utrecht ontdekt en nu voor het eerst in Amsterdam. Eerder alleen adventief (1898, 1914 en 1915 op overslagplaatsen in Apeldoorn, Wormerveer en Sittard). Paarse droogbloem komt uit oostelijk Noord- en Midden-Amerika (van Florida tot in Mexico en op Jamaica), maar is daarbuiten op veel plaatsen ingeburgerd. De plant groeit op droge, zandige tot stenige plaatsen. Als typische stadsbewoner is ze onder meer gekend uit Noord-Italië, waar ze recent plaatselijk sterk toeneemt (Milaan).

Herniaria glabra - Kaal breukkruid 119-481 LdO Amstelveen-Noord; enkele planten tussen stoeptegel van tuinpad in Van Borsselenlaan.

Hieracium murorum - Muurhavikskruid Opnieuw enkele vondsten van Muurhavikskruid, nadat deze soort vorig jaar op verschillende locaties op en aan walmuren werd ontdekt. De Amsterdamse planten blijken te behoren tot glaucinum subsp. similatum Jord. ex Boreau (controle door Rense Haveman; deskundige op het gebied van Hieracium). Het wonderlijke is dat dit taxon in Amsterdam in korte tijd op verschillende plekken is aangetroffen, terwijl similatum nog niet eerder in ons land is gevonden. Het areaal van het taxon is beperkt tot West-Europa, waarbij het zwaartepunt in Frankrijk ligt. Verder is de soort aangetroffen in Zwitserland en in het westen van Duitsland tot in Westfalen.
119-482 KB Amsterdam-Buitenveldert; Boelelaan ten hoogte van Van Boechhrststraat. 120-485 HB/CBr Amsterdam-De Pijp; drietal planten op kademuur aan Ruysdaelkade. 120-488 TD Amsterdam-Jordaan; op tweetal plekken langs Lijnbaansgracht ten hoogte van Lindengracht en daarnaast ook langs Singelgracht aan Marnixkade.

Hypericum elodes - Moerashertshooi 139-473 GNR Hilversum-Zanderij Crailoo; nieuw in natuurontwikkelingsgebied. Een tweede recente vondst in Gooi-regio nadat de soort sinds 1899 geheel was verdwenen (al eerder herontdekt in Hilversumse Meent, 1995).

Impatiens capensis - Oranje springzaad 114-478 LdO/JDi Aalsmeer; drie planten in oeverzone op grens van Molenpoel en Schinkelbos. 116-480 LdO Amsterdamse Bos; er zijn diverse vondsten in deze omgeving waarbij de soort steeds in het boezemwater van de ringvaart optreedt.

Lathraea clandestina - Paarse schubwortel HK 118-479 / 118-480 Amstelveen; in Broersepark, De Braak en Sportpark Overburg. Deze parasiet woekert voornamelijk op wortels van wilgen en populieren. Soort uit Zuidwest-Europa, noordwaarts tot België (met groeiplaatsen geïsoleerd van het hoofdareaal). In Nederland aangevoerd in heemtuinen en landgoederen, waaronder in Amstelveen. Het Amstelveense materiaal komt van de Tenellaplas op Voorne en is hier begin jaren zeventig geïntroduceerd en houdt sindsdien op een zestal groeiplaatsen, met name in het Broersepark, uitstekend stand.

Lathyrus sylvestris - Boslathyrus 113-492 FN/GT Amsterdam-Westpoort; forse groeiplekken. 126-485 AdG Diemen-Noord.
Een bijzondere soort van vochtige, kalkrijke grond; buiten Zuid-Limburg zeer zeldzaam. In regio Amsterdam op enkele plaatsen bestendig voorkomend, deze vondsten vormen een aanvulling op eerdere meldingen (zie ook Flora-atlas van Amsterdam).

Leonurus cardiaca - Hartgespan 123-486 HW Amsterdam-Plantage; Alexanderkade, drie planten op trottoir langs terrasmuur.

Linaria purpurea - Walstroleeuwenbek AL 120/121-487 Amsterdam-Zeeheldenbuurt; op diverse plekken langs Brouwersgracht. 121-484 Amsterdam-De Pijp; enkele planten langs Jozef Israëlkade. 121-486 Amsterdam-Nieuwmarkt; een plant op Zwanenburgwal. 121-487 Amsterdam-Centrum; een plant op Oudezijds Achterburgwal en op walmuur van Herengracht. 122-487 Amsterdam-Lastage; een plant op Oude Schans. 122-486 Amsterdam-Zeeburg; aan Nieuwe Vaart. 123-486 Amsterdam-Plantage, nabij Alexanderkade. 123-487 Amsterdam-Zeeburg; op braakliggend bouwtterrein aan Veemkade. 126-485 Oud-Diemen; tussen Diemzigt en Zeezigt en in Hofstedenweg.

Mentha pulegium - Polei 114-488 PDe Amsterdam-Geuzenveld; een kleine groeiplek bij hoek Wittewaalpad en Willem Dreesplantsoen. 124/125-485 MM/AvD Amsterdam-Watergraafsmeer; in grote plakkaten (circa 270 exemplaren) op recent (twee jaar geleden) met klei verstevigd deel van Ooster Rindijk. Polei is een Rode Lijst-soort (ernstig bedreigd) die in onze regio nieuw is verschenen (thans vier vondsten; niet in de Flora-atlas Amsterdam), onder meer in het Oosterpark (zie vorige nieuwsbrief).

Mentha x rotundifolia - Wollige munt 126-485 PW Oud-Diemen; enkele planten aan slootoever.
Voorts enkele meldingen van Aarmunt (Mentha spicata) en Pepermunt (Mentha piperita); onder meer samen in Amsterdam-Buitenveldert (LdO 119-481).

Mercurialis annua - Tuinbingelkruid 119-488 MPW Amsterdam-Westerpark; twee planten tussen bestrating op Westergasfabriekterrein. Algemeen in het zuidelijke deel van ons land, maar in de regio Amsterdam alleen incidenteel.

Montia minor - Klein bronkruid 121-482 JDi Amstelpark; in boomweide enkele honderden planten.

Myosotis ramosissima - Ruw vergeet-mij-nietje 125-484 PW Oud-Diemen; tussen straatstenen langs gevelmuur in 'Rietgors'.

Nepeta cataria - Wild kattenkruid 124-486 MC Amsterdam-Zeeburg; een plant langs gevelmuur Zeeburgerdijk. Een zeldzame soort van droge, kalk- en stikstofrijke grond; in Amsterdamse regio incidenteel en tijdelijk optredend (thans vier vondsten bekend).

Nemesia melissaefolia - Kransnemesia Deze soort handhaaft zich nog altijd met vele tientallen planten op en bij kerkgebouw in Amsterdam-Baarsjes/Admiralenbuurt.
Het geslacht Nemesia omvat circa 50 soorten die allemaal inheems zijn in Zuid-Afrika. Naast Kransnemesia is onlangs ook Nemesia caerulea in Amsterdam aangetroffen; in het centrum (121-487) werden drie planten gevonden op en aan een walmuur van de Oude Schans. Het gaat hier waarschijnlijk om een 'garden-escape': Nemesia caerulea is, anders dan Nemesia melissaefolia een soort die vanwege zijn fraaie bloei veelvuldig als sierplant wordt gehouden.

Onoclae sensibilis - Bolletjesvaren Op enkele plaatsen verwilderd aangetroffen -maar zeker geen natuurlijke vestigingen- (Westerpark, Noordelijke Oeverlanden Nieuwe Meer).

Ophrys apifera - Bijenorchis 117-482 HB Amsterdam-Nieuwe Meer; in Noordelijke oeverlanden in 2005 vijf planten en in 2007 twee planten die in de loop van de zomer tot onze verbijstering werden uitgegraven.

Papaver atlanticum - Donzige klaproos AL/CBr 116-485 Amsterdam-Slotervaart; enkele planten in Braakensiekstraat. 118-485 Amsterdam-Oudzuid. 119-482 Amsterdam-Buitenveldert; tientallen planten langs gevelmuur Radbout. 120-484 Amsterdam-Oudzuid; aan Reijnier Vinkeleskade. 121-484 Amsterdam-De Pijp; in Paletstraat. 121-485 Amsterdam-De Pijp; in Henrick de Keijserstraat en Rustenburgstraat & Amsterdam-Weteringsbuurt; in M.J. Kosterstraat. 121-486 Amsterdam-Centrum; op Blauwe Brug aan Amstel en in Utrechtse Dwarsstraat.

Pentaglottis sempervirens - Overblijvende ossentong 128-488 PvD Amsterdam-Schellingwoude; aan de Liergouw.

Picris echioides - Dubbelkelk 120-488 TD Amsterdam-Staatsliedenbuurt; enkele planten, samen met Picris hieracioides, op zonnige glooiing van Wittenkade,

Plantago media - Ruige weegbree 119-489 TD Amsterdam-Westpoort; twee planten in wegberm van Transformatorweg.

Polycarpon tetraphyllum - Kransmuur AL Kransmuur heeft de Amsterdamse binnenstad geheelveroverd en is thans bijna overal op straat te vinden. Enkele nieuwe vondsten: 117-487 Overtoomseveld; Vlugtlaan-Einsteinweg. 119-481 en 119-482 Buitenveldert; op Wallestein en in Buitenvelderse laan. 119-486 Oudwest; langs Bilderdijkgracht. 119-488 Staatsliedenbuurt; in Van Beuningenstraat. 120/121-488 Zeeheldenbuurt; langs Haarlemmer houttuinen. 121-488/122-485/123-485/122-486/123-487 Centrum; onder meer bij Station CS en verder langs het Singel, op het Spui, in de Nieuwe Kerkstraat en in 123-487 Zeeburg; langs Piet Heinkade bij Pakhuis Willem de Zwijger. Ten slotte ook in 123-488 Amsterdam-Noord. Foto: Kransmuur, ergens op straat in Amsterdam (Cora Bruin)

Polypodium vulgare - Gewone eikvaren WMP Deze varen heeft zich op Amsterdamse walmuren tot het recordaantal van 6.500 (1.500 in 1989) weten uit te breiden. Ook wordt de varen steeds vaker op straatbomen (vooral iepen) gesignaleerd. Gewone eikvaren groeit meer dan welke andere Europese varen als epifyt op bomen.

Polypogon monspeliensis - Baardgras TD/CB/PDe 119-488 Amsterdam-Staatsliedenbuurt; een plant langs gevel in Kemperstraat. Voorts in het Centrum (120-486) en in de Jordaan (120-487); daar respectievelijk bij Kleine Gartmanplantsoen en langs Stadhouderskade en op Lijnbaansgracht en langs Marnixkade. De soort werd steeds langs trottoirranden aangetroffen, steeds met een enkel of enkele exemplaar met een maximum van twintig op de Lijnbaansgracht.

Polypogon viridis - Kransgras 120-487 TD Amsterdam-Jordaan; talrijk langs straatkant (schaduwrijke deel) van Lauriergracht. 119-481 JN Amstelveen; aan trottoirrand bij tuin in Van Borsselenlaan.

Polystichum aculeatum - Stijve naaldvaren 120-487 TD Amsterdam-Centrum; een plant samen met Tongvaren, Mannetjesvaren en Smalle stekelvaren op trapportaal aan Keizersgracht. 124-484 PvdB Amsterdam-Watergraafsmeer; een plant samen met Tongvaren op oostkant van brugmuur aan Middenweg bij Wethouder Frankestraat. Stijve naaldvaren is een en landelijk zeer zeldzame soort; ze werd vier keer eerder in de hoofdstad gevonden.

Polystichum setiferum - Zachte naaldvaren 118-485 TD Amsterdam-Oudzuid; een plant op basaltmuur van Westlandgracht bij Theophile de Bockstraat. Tweede vondst van deze in heel Nederland zeer zeldzame varen in de regio Amsterdam. NB: Deze varen werd eerder voor Stijve naaldvaren aangezien (nieuwsbrief no. 37). Foto: Stijve naaldvaren op brugmuur aan Middenweg (Paul van den Boogaard)

Pseudofumaria lutea - Gele helmbloem Gele helmbloem breidt zich in Amsterdam nog steeds verder uit; nieuw is de opmars langs het spoor, waarbij de soort steeds vaker op het grindbed te zien is!

Pteridium aquilinum - Adelaarsvaren WMP Vondsten van dwerg-exemplaren op stenige groeiplaatsen: 119-486 Amsterdam-Kinkerbuurt; op walmuur van Bilderdijkgracht. 120-488 Amsterdam-Jordaan; op trapmuur aan Brouwersgracht.

Reseda alba - Witte reseda 126-485 PW Oud-Diemen; op twee verschillende plekken in Houtbosch en Hofstedenweg; in totaal circa twintig planten langs tuinrand en gevelmuur.

Sagina apetala en micropetala - Donkere en Uitstaande vetmuur

Salvia nemorosa - Bossalie 122-486 TD Amsterdam-Plantage; tiental planten tussen bestrating van Entrepotdok, samen met onder meer Silene armeria en Linaria purpurea (paars en wit bloeiende planten).

Sanguisorba officinalis - Grote pimpernel 116-471 RL Uithoorn; al enige jaren een pol in Calthion-grasland in natuurgebied.

Saponaria ocymoides - Muurzeepkruid 126-484 PW Oud-Diemen.

Securigera varia - Bont kroonkruid In Amsterdam-Noord / Buiksloot en het aangrenzend tuindorp Oostzaan (120-491 / 120-492 / 122-490 PH) op diverse plaatsen ingezaaid en thans ingeburgerd.

Sedum sarmentosum - Driebladvetkruid 121-486 TD Amsterdam-Centrum; flinke groeiplaats langs walmuur van Prinsengracht. Derde vondst in Amsterdam. Recent inburgerend op stenige plaatsen in urbaan gebied.

Senecio maritima - Zilverkruiskruid TD 120-485 Amsterdam-De Pijp; een plant langs gevelmuur Ruysdaelkade bij Gerard Doustraat. 120-486 Amsterdam-Plantage; twee planten op walmuur bij Artis aan Entrepotdok. Tuinplant uit Middellands-Zeegebied; in Nederland recent inburgerend (Zie nieuwe Heukels' Flora, 23e druk).

Senecio sarracenicus - Rivierkruiskruid 122-483 en in aangrenzend 121-482 MC Amsterdam-Rivierenbuurt tot Buitenveldert-Kalfjeslaan; enkele honderden planten over een traject van circa een kilometer langs de Amsteloever. De soort is waarschijnlijk meegekomen vanuit de Biebosch en is hier in de loop der jaren volledig ingeburgerd geraakt.

Senecio vulgaris var. hybernicus - Klein kruiskruid 119-486 TD Amsterdam-Oudwest; langs kademuur enkele planten van zeldzame afwijkende variateit met stralende bloemen.

Setaria verticillata - Kransnaaldaar 120-486 TD Amsterdam-Centrum; enkele planten langs zonnige muurgevel van Herengracht nabij Wijde Heisteeg. 119-482 JN/LdO Amsterdam-Buitenveldert; vijf exemplaren samen met Groene naaldaar in geveltuintje.

Silene armeria - Pekbloem zie Salvia nemorosa

Silene conica - Kegelsilene 128-484 HW Amsterdam-Diemerbos; honderdtal planten op schelpenrijke zandgrond in berm Jan Beijerpad.

Silene gallica - Franse silene CB/HW/TD 22-483 Amsterdam-Rivierenbuurt; langs Amsteldijk bij Utrechtse Brug met Silene conica en Agrostemma githago. 123-487 Amsterdam-Zeeburg; aan rand van braakliggend bouwterrein aan Veemkade. 124-486 Amsterdam-Zeeburg; langs Baanderskade. In Amsterdam werd in 2007 op diverse plaatsen ineens Franse silene gevonden (in Nederland een ernstig bedreigde soort). Aanvankelijk werd gedacht aan spontane vestigingen, maar al gauw bleek dat het hier om uitzaaiingen ging (var. quinquevulner; kroonbladen met opvallend karmozijnrode vlekken). Franse silene is in zaadhandels zowel los als in mengsel te verkrijgen.

Mengsel van akkerbloemen: Agrostemma githago - Bolderik, Anagallis arvensis subsp. arvensis - Rood guichelheil, Centaurea cyanus - Korenbloem, Chrysanthemum segetum - Gele ganzebloem, Consolida regalis - Wilde ridderspoor, Fumaria officinalis - Duivekervel, Hyoscyamus niger – Bilzekruid, Legousia speculum-veneris - Groot spiegelklokje, Matricaria chamomilla - Echte kamille, Misopates orontium - Akkerleeuwenbek, Papaver dubium - Bleke klaproos, Papaver rhoeas - Grote klaproos, Silene conica – Kegelsilene, Silene gallica - Franse silene, Silene noctiflora – Nachtkoekoeksbloem, Tripleurospermum maritimum - Reukloze kamille en Vaccaria hispanica - Koekruid.

Silene uniflora - Zeesilene 119-487 TD Amsterdam-Staatsliedenbuurt; een plant langs gevelmuur in Donkere Curtiusstraat. 123-487 PvD Amsterdam-Wittenburgereiland; twee planten langs stoeprand aan Wittenburgerkade. Deze soort is inheems op rotskusten in West- en Noordwest-Europa. De Amsterdamse vondsten hebben waarschijnlijk betrekking vanuit cultuur ontsnapte planten (garden escape), maar in stenige gebieden is inburgering op termijn zeker denkbaar.

Solanum laciniatum 126-481 CdR Amsterdam-Zuidoost; een plant in Albert Luthulistraat. Eerder ook al eens aangetroffen op braakliggend terrein aan Wibautstraat (122-485). Een fraai paarsbloeiende soort die inheems is in Australie en Tasmanië die in onze contreien als sierplant in de handel is. Overigens is het optreden van deze nachtschade vooralsnog als incidenteel aan te merken. Er zijn in Amsterdam nogal wat soorten die zo nu en dan verwilderen, maar het wordt pas echt interessant als er van inburgering sprake is. Dat is bij Solanum lacinatum nog zeker niet het geval, alsook bij Solanum pseudocapsicum (zie vorige nieuwsbrief).

Soleirolia soleirolii - Slaapkamergeluk 120-485 CBr Amsterdam-De Pijp; langs gevel aan Ruysdaelkade. 120-488 TD Amsterdam-Jordaan; op schaduwzijde (noord-expositie) van walmuur aan Egelantiersgracht. 121-487 JdS Amsterdam-Centrum; langs gevelmuur Nieuwezijds Voorburgwal. 122-486 HW Amsterdam-Plantage; op open, vochtige grond in Hortusplantsoen.

Sutera cordata - Tapijtbloem AL Garden-escape die regelnmatig op straat te vinden is, met name langs gevelmuren: 120-485 Amsterdam-Oudzuid; aan Roelof Hartplein. 120-488 Amsterdam-Zeeheldenbuurt; langs gevelmuur van Oranjebinnenstraat. 121/122-486 Amsterdam-Weteringsbuurt; in M.J. Kosterstraat. 122-487 Amsterdam-Jordaan; in Marnixstraat en aan Lijnbaansgracht. 123-486 Amsterdam-Dapperbuurt; in Reinwardtstraat op hoek bij Dappermarkt.

Thelypteris palustris - Moerasvaren WMP 120-488 Amsterdam-Zeeheldenbuurt / Haarlemmerplein; een plant op walmuur Singelgracht bij Korte Marnixkade. 121-484 Amsterdam-Rivierenbuurt; een plant op trapmuur aan Merwedestraat. 122-486 Amsterdam-Plantage; op een drietal plekken (steeds met een enkel exemplaar) op Plantage kade, samen met Zwartsteel (zie Asplenium adiantum-nigrum), Mannetjesvaren, Wijfjesvaren, Smalle stekelvaren en Tongvaren.

Thalictrum minus - Kleine ruit 124-484 HW Amsterdam-Plantage; enkele vruchtdragende planten tussen stoepstenen aan voet fietsenrek; herkomst is onduidelijk. Kleine ruit komt in Nederland voornamelijk en zeldzaam voor op duinhellingen en op rivierduinen. In Amsterdam is Kleine ruit eenmaal eerder gevonden op het Bickerseiland (Zeilmakerstraat) in 121-488, waar ze nog altijd voorkomt.

Thrachelium caeruleum - Halskruid 120-488 HB Amsterdam-Lindenstraat; enkele planten langs gevelmuur. Opnieuw een vestiging (7e in Amsterdam) van deze fraaie zuidelijke soort. Halsbloem groeit van nature vochtige en beschaduwde rotsen en oude muren in Portugal, Spanje en Italië.

Umbilicus rupestris - Muurnavel (nieuwe Nederlandse naam, in plaats van Venusnavel en Rotssnavelkruid) 122-486 Amsterdam-Plantage; op tweetal plekken op kademuur van Entrepotdok. De soort heeft zich verder uit weten te breiden; in 2007 werden er ruim veertig planten geteld (waarvan er 14 tot bloei kwamen).

Verbena bonariensis - Stijf ijzerhard 122-488 CBr Amsterdam-Lastage; een plant aan kade van Oude Schans. 124-485 HW Amsterdam-Watergraafsmeer; op Frankendael aan waterkant.

Veronica opaca en polita - Doffe en Gladde ereprijs 119 – 481 JN/LdO Amstelveen-Noord; respectievelijk op Voornse Hoek (twee planten langs muurtje) en Van Borsselenlaan (enkele planten in hegrand). Gladde ereprijs is in Groot-Amsterdam zeldzaam op zware kleigrond rond het Noordzeekanaalgebied (onder meer Wijkermeer- en Houtrakpolder) en Doffe ereprijs -een soort die vooral langs de Rijn en haar zijtakken voorkomt- werd in onze regio nog niet eerder vastgesteld (zie Flora-atlas Amsterdam en Atlas Nederlandse Flora, deel 3). Overigens zijn beide soorten lastig te onderscheiden. Materiaal van Doffe ereprijs ligt nog ter beoordeling in Leiden.

Veronica peregrina - Vreemde ereprijs 114-488 PDe Amsterdam-Geuzenveld; als onkruid in tuintje aan Rommeplantsoen. 119-481 LdO Amstelveen-Noord; drie exemplaren in goot van Jacob de Graaflaan. 123-486 TD Amsterdam-Oosterpark; tientallen plantjes in kale oeverrand van vijver, samen met Kleine kattenstaart Lythrum hyppopifolia (zie nieuwsbrief 36), Beekpunge en Rode waterereprijs en in nabijheid van Polei Mentha pulegium (zie nieuwsbrief 38).

Xanthium strumarium - Late stekelnoot 128-484 MM Amsterdam-IJburg; tiental planten langs zandige pad op Rieteiland (oostdeel).

Incidenteel verwilderde siergrassen; Miscanthus sinensis (enkele plaatsen) en Pennisetum alopecuroides (Amsterdam-Oudwest; Buiskade)

Met dank aan alle waarnemers: AL = meerdere waarnemers; Wendy Bach Kolling WBK*; Henk Bakker HBa; Jos Bakker JB; Nancy de Bakker NdB; Peter Bartels PB; Bertien Besteman BB; Claud Biemans CB*; Jeanne Bok JBK; Paul van den Boogaard PvdB*; Hans Bootsma HB; Robbert Bouman RB; Ed Brinkkemper EB; Cora Bruin CBr*; Martin Camphuysen MC; Norbert Daemen ND; George van Dam GvD; Ton Denters TD*; Philipp Derks PDe; Paul van Deursen PvD*; Jaco Diemeer JDi; Josie Dubbeldam JDu; Arthur van Dulmen AvD; Simon Flippo SF; Lucy Freese LF; Het Goois Natuurreservaat GNR; Betty Goudsmit BG; Cor Gravestein CG; Frank van Groen FvG; Arjan de Groot AdG; Tineke Harlaar TH; Nico Jansen NJa; Elly de Jong EdJ; Henk van Halm HvH; Dymphie van der Heijden DvdH; Willem Heil WH; Marianne van der Heijden MvdH; Oda Hillege OH; Valentijn ten Hoopen VtH*; Henk Hopman HH; Joost Kazus JK; Ruud van Kempen RvK; Petra Kerkhof PK; Marianne Kits van Heiningen MKvH; Bart de Knegt BdK; Hetty Kole HKo*; Hein Koningen HK; Marijk Kuhbauch MK*; Reindert Leguyt RL; Elvira van Loon EvL; Nora van der Meijden NvdM; Martin Melchers MM; Saskia Molin SM; Harry Mulder HM; Jos Neutenboom JN; Aafke van Nierop AvN; Fred Nordheim FN; Wim Nootenboom WN; John Odink JO; Lida den Ouden LdO*; Simon Pepping SP; Annet Planten AP; Hella Pomarius HP; Roos van Rosmalen RvR; Arnout-Jan Rossenaar AJR; Rina Ruesink RR; Hans Schut HS; Berber Siersema BS; Jacques de Smidt JdS; Henk Smit HSm; Aart Swolfs AS; Jan Timmer JT; Geert Timmermans GT; Anne Troelstra AT; Annelies Visser AV*; Fred Vogelenzang FV; Bart Vreeken BV; Gerard en Henny Vriens GHV; Wim Vuik WV; Peter Wetzels PW; Hans Wijnberg HW; Nel Ypenburg NY; Ger van Zanen GvZ; Henriëtte Zoetelief HZ; Arjan Zonderland AZ en de Werk- en adviesgroep muurplanten (leden *) WMP.